Dweilorkest

In dweilorkest of dweilband is in muzykkapel besteande út blazers en slachwurkers. De muzyk dy't spile wurdt is almeast karnavalesk, mar yn el tsgefal feestlik. Ek wurdt der troch it úttinjen fan de lanlike karnavalhits, hieltiten mear bekende wrâldhits spile. Yn Nederlân wurde ek ferskate festivals foar en troch dweilorkesten hâlden (saneamde dweildagen of dweilbandfestivals wêrfan't de Bemmelse Dweildei yn Bemmel (Gelderlân) de grutste is.

Oarsprong namme

It wurd 'dweil' yn dweilorkesten komt fan de term 'dweilje', yn de sin fan 'doelleas, as wol dronken, op strjitte omswalkje'. Yn Brabân, en yn mindere mjitte Limburch, is (of faker, wie) it wizânsje om by karnaval fan kafee nei kafee te 'dweiljen'. Dat barde ûnder begelieding fan lytse karnavalskapellen dy't foar de muzyk soargen. Sa ûntstienen al gau de termen 'dweilband' en 'dweilorkest'.

In ferkearde ferklearring fan de namme 'dweilorkest' is dat dy te krijen hawwe soene op de dweilskoften by it reedriden, wêryn't de iisbaan troch in dweilmasine fersoarge wurdt, en wêryn't faak in muzykkapel it publyk fermakket. Dat is in typysk foarbyld fan folksetymology; dy ferkearde útlis is benammen algemien yn it noarden fan Nederlân, dêr't de karnavalstradysjes minder bekend binne.

Oare beneamingen

Blaaskapel
Dweilband
Willeband
Rinorkest
Plesierkapel
Boerekapel
Feestorkest

Skiednis

De oarsprong fan it dweilorkest is nau ferbûn oan dy fan harmonyen en fanfaren. Faak bestienen de dweilbandsjes út leden fan soksoarte pleatslike muzykferiening, en waard allinnich optreden mei karnaval. Ek hjoed-de-dei binne noch in soad leden fan dweilorkesten lid fan soksoarte muzykensemble. Mar mei de eardere gewoante om allinnich mei karnaval op te treden waard yn it midden de jierren santich faak brutsen, en yn Fryslân, dêr't karnaval tradisjoneel net fierd wurdt, binne der "dweilorkesten" dy't by it karnavalsfeest net optrede.

Besetting

In dweilorkest hat, oars as bygelyks in fanfare, brassband of harmony-orkest, gjin foarskreaune (ideale) besetting. Guon ynstruminten, lykas trompetten, slachreau en tromboanes wurde yn hast alle orkesten brûkt, wylst dwersfluiten en hoarns, op in inkeld orkest nei, net of komselden foarkomme. Dy lêsten wurde nammers oer it algemien net as echte dweilynstruminten sjoen. Oare gauris sjoene ynstruminten binne de bariton, soesafoan, saksofoan ( alt of tenor) en klarinet.

Oantal orkesten/statistyk

De Nederlandse Plezierkapellen Site hie yn july 2007 in totaal fan 1517 dweilorkesten, wat in trochsneed fan 126 dweilorkesten de provinsje jout. Noard-Brabân hat fierwei de measte orkesten, 814, op gruttee ôfstân folge troch Limburch, mei 236 bands. De provinsje mei de minste dweilorkesten is Flevolân, mei ien inkeld orkest.

Provinsje	Fryslân	Grinslân	Drinte	Oerisel	Gelderlân	Noard-Hollân	Súd-Hollân	Flevolân	Utert	Noard-Brabân	Limburch	Seelân
Ynwenners	643.000	574.000	482.000	1.106.000	1.967.000	2.587.000	3.452.000	360.000	1.162.000	2.407.000	1.139.000	379.000
Dweilorkesten	13	10	94	96	127	45	96	1	39	814	236	33
% Dweilorkesten	0,9%	0,7%	6,2%	6,3%	8,4%	2,9%	6,3%	<0,1%	2,6%	53,7%	15,6%	2,2%
Oantal dweilorkesten de 100.000 ynwenners	2,0	1,7	19,5	8,7	6,5	1,7	2,8	0,3	3,4	33,8	20,7	8,7

Ferskaat

Ut in rige polls/ûndersiken fan de Nederlandse Plezierkapellen Site nei it byld fan bepaalde ynstrumintgroepen yn dweilorkesten kaam ûnder mear it folgjende nei foaren:

De bassisten en trombonisten drinke neffens sizzen de emaste standertglêzen alkohol.
Yn in soad gefallen is de muzikaal lieder in trompettist, folge troch saksofonisten en trombonisten. It oantal muzikaal lieders ûnder slagwurkers wie mar lyts, as ferklearring waard jûn dat in soad slachwurkers gjin muzyknoaten lêze kinne, dan wol ûnbekend binne mei toanhichtes wat it skriuwen en 'dirigearen' fan muzykstikken lestiger makket.
In soad orkesten sjogge harren bassist en grutte tromme as it gesicht fan it orkest, op de foet folge troch it slachreau yn it algemien.
De tromboane wurdt as it dweilynstrumint by útstek sjoen, dêrnei komt de trompet.
Mear manlju as froulju spylje yn dweilorkesten.
Hast alle bassisten en trombonisten binne manlju, de measte houtblazers binne froulju, it koperynstrumint dêr't relatyf de measte froulju op spylje is de bariton/eufoanium, folge troch de trompet.

Fryske dweilorkesten

Het Smeilorkest - Appelskea
Net sobje mar Blaze - Beetstersweach
De Belloblazers - Berltsum
De Swalkers - Blauhûs
De Wettertoerkapel - Drachten
Rûch en Lûd - Hallum
Boerekapel De Harrekieten - De Harkema
Heegemer Dekdweilers - Heech
De Glasblazers - It Hearrenfean
De Hollumer Gromkes - Hollum, It Amelân
De Koudumer Hofkesjongers Koudum
De Galgelappers - Ljouwert
Trommel- Toeter- en sjoklup -- Lytsewierrum
De Wodkapel - Mearum
De Menaemer Feintsjes - Menaam
De Trochlûkers - Skearnegoutum
De Putkapel - Snits
De Blauhúster Dakkapel - Snits
De Útlopers - Snits
De Harrekieten - Surhústerfean
De Boljeiers - De Tynje
De Lendebloazers - Wolvegea

Sjoch ek

Dweildei

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Dweilorkest fan Wikimedia Commons.