Klasizismo

Klasizismoa klasikotzat hartzen den garaiko ereduen imitazioan oinarrituriko arte-joera da. Sartaldeko kulturan K.a. V. eta IV. mendeetan, Atenasen bereziki garatu zen artea da klasikoa. Bestalde, klasizismoak oposizio estetikoa adierazi ohi du: klasizismoa erromantizismoaren aurka, klasizismoa abangoardiaren aurka, eta abar.

Andrea Palladiok sortutako Villa Rotonda, 1591.

Ezaugarriak

Hala, klasizismoko aldiek garai horretako artearen ezaugarriak betetzen dituzte:

• proportzioa,
• simetria,
• oreka,
• objektibotasunerako joera,
• funtzio didaktikoa, eta
• bikaintasuna.

Nolanahi ere, antzinako eredu horien interpretazioa eta aplikazioa desberdina izan da aldien eta generoen arabera.

Klasizismoa artean

Wielki antzokia, Varsovian, Polonian.

Ulises eta Penelope, Johann Heinrich Wilhelm Tischbein margolariaren lana.

Italiako Pizkundean, XIV. mendearen amaieran, benetako klasizismorako joera nabarmendu zen. XV. mendearen hasieran Florentziako zenbait artistak (Brunelleschi, Masaccio) Erromako monumentuen hondakinetan aurkitu zituzten ereduak; L. B. Albertik arkitektura arrazional eta klasikoaren printzipioak definitu zituen. Lehen klasizismoaren aldian nagusi dira Florentziako arkitekto, margolari eta eskultoreak: Donatello, Ghiberti, Andrea del Castagno, Botticelli, Filippino Lippi, Piero di Cosimo eta abar. Florentziatik kanpo Piero della Francesca eta Andrea Mantegna nabarmentzen dira. XVI. mendea Pizkundeko klasizismo betearen garaia da.

Erroman, Leonardo da Vinci eta Rafael margolariek, Michelangelo eskultoreak, eta Antonio da Sangallo Gaztea eta Donato Bramante arkitektoek Europa osora hedatu zen arte-mota moldatu zuten. Erromatik kanpo Palladio arkitektoa eta Tiziano margolaria dira aipagarrienak.

Harrezkero, klasizismotik saihesten diren manierismoa eta gero Michelangeloren obran jatorria duen barrokoa garatu ziren. Azken joera horren aurka, alabaina, XVII. mendeko frantses klasizismoa sortu zen: Nicolas Poussin frantses margolariak arrazoian oinarrituriko klasizismo garbira jo zuen berriro, Rafael eta Tizianoren ereduei jarraituz. Arkitektura-obra garrantzitsuak dagozkio klasizismo molde honi, Louvreko eta Versaillesko jauregiak adibidez. XVIII. mendean, Palladioren obran oinarrituriko klasizismoa garatu zen, gero Estatu Batuetara hedatu zena. Garaitsu hartan bermatu zen neoklasizismo deiturikoa, baina joera honek antzinatekoak ez bezalako ikusmoldea zekarren, eta hala hautsi zen benetako tradizio klasikoa.

Kanpo estekak

• (Frantsesez):Klasizismoa literaturan.
• (Ingelesez):Klasizismoa Encyclopedia.com webgunean.

• Datuak: Q170292
• Multimedia: Classicism / Q170292

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.