Dominique Garat Hiriarte

Lapurtar ordezkari eta politikaria

Dominique Garat Hiriarte (Uztaritze, 1735eko abenduaren 12a - ibidem, 1799ko azaroaren 16a) lapurtar politikaria izan zen. Familia burges bateko semea Larresoroko apaizgaitegian egin zituen lehenengo ikasketak, eta Bordelen zuzenbideko ikasketak. Bordelen ezkondu, eta han geratu zen 1761. urtetik aurrera. Politikoki monarkikoa bazen ere erreformazale gisa agertu zen. Era berean ilustratua, razionalista eta Hargin beltz sutsua ere izan zen. Bere burua katolikotzat aurkezten zuen baina Biltzar Nazionalean gogor egin zuen erlijio-ordenak ezabatzearen alde.[1] Frantziako iraultzaren testuinguruan nabarmendu zen Garat, Euskal Herrirako eskumenak lortzeko ahaleginetan, bereziki. Garatarrak Uztaritzeko Mailia etxondoan bizi ziren, gero Garatenea deitua.[2]

Dominique Garat Hiriarte

Mayor of Ustaritz (en) Itzuli

1796 - 1798

Frantziako Nazio Biltzarreko kidea

Bizitza
JaiotzaUztaritze1735eko abenduaren 12a
Herrialdea Lapurdi, Euskal Herria
HeriotzaUztaritze1799ko azaroaren 16a (63 urte)
Familia
Seme-alabak
Haurrideak
Hezkuntza
HeziketaBordeleko Unibertsitatea
Hizkuntzakeuskara
frantsesa
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta abokatua
Lantokia(k)Paris
KidetzaAcadémie nationale des sciences, belles-lettres et arts de Bordeaux (en) Itzuli

Frantziako Iraultzan

aldatu

1789an, erregeak Estatu Orokorrak deitu zituen (1614tik ez zen horrelakorik gertatu) eta Dominique Garat Lapurdiko Hirugarren Estatuko ordezkari aukeratu zuten, Joseph anaiarekin batera. Estatu Orokor haiek Batzar Konstituziogile bihurtu zirenean, Frantziako erregearekin egoera politiko berriaren zer-nolakoak eztabaidatu behar zituen batzordeko kide aukeratu zuten.

Lapurdiko Biltzarraren aldeko sutsua izaki, euskaldunek eskubidez eta ez pribilegioz zituzten erakundeak zaintzen saiatu zen, baina Frantziako Batzarrak 1789ko abuztuan, herrialdeen arteko bereizkuntza guztiak ezabatu zituen. Alferrik saiatu zen Dominique Garat Lapurdiko burujabetasunaren alde, orobat Frantzia departamenduetan banatzea erabaki zelarik, Ipar Euskal Herriko lurraldeak batera eta bereiz elkartzeko proposamena egin zuenean (1790; Ipar Euskal Herria Bearnoko lurraldearen mende geratu zen).

Uztaritzera erretiratu ondoren, biziki salatu zituen iraultzaile berriek Lapurdin egindako bidegabekeriak eta girondarra izaki, espetxean eduki zuten Robespierre hil zen arte. 1794ko lapurtarren deportazioaren inguruko erantzukizunak argitzeko batzordeko kide izan zen. Uztaritzeko auzapeza izan zen eta irakaskuntza elebiduna bultzatu zuen.

Errekonozimenduak

aldatu
 
Erregeren gutuna, 1789ko apirilaren 27ko Estatu Nagusiak deitzeko, eta Lapurdirako araudia eta eranskina

Erreferentziak

aldatu
  1. Azurmendi, Joxe (2020): Pentsamenduaren historia Euskal Herrian, Andoain, Jakin. 226. or.
  2. Madariaga, Ainize. ««Gainbehera ekarri zuen iraultzak; izugarria izan da euskaldunendako»» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
  3. «Bilbao.eus, Kale-izendegia, Web-orriaren datuak» www.bilbao.eus (Noiz kontsultatua: 2024-05-13).

Bibliografia

aldatu

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu