Menhir

Menhirra, zutarria edo iruinarria lurrean zutik jarritako harri luze batez osaturiko Antzinaroko monumentu megalitikoa da, bereziki Europa Mendebaldean agertzen dena. Bakarrik ager daitezke, monolito moduan, nahiz beste zutarriekin batera egitura konplexuak osatuz eta beste monumentu megalitiko handiagoen elementu osagarri handi moduan.

Iruñarriko zutarria, Malerreka eskualdeko Eratsun udalerrian. Nafarroa, Euskal Herria.

Kurtzeganeko zutarria. Orozkon, Bizkaia, Euskal Herria.

Zutarria Belle-Île uhartean (Bretainia).

Beradown man zutarria, Dartmooren (Ingalaterra).

Etimologia

Menhir hitza bretainieratik dator, maen (harria) eta hir (luzea) hitzetatik.

Zenbait menhir ikusgarri

Spellenstein (En Rentrisch) (Alemanian): 5 metroko garaiera du.
The Géant di Manio (Carnac) (Frantzian): 6,5 metroko altuera du. Bretainian dago.
Co Corkekoa, Millstreet eta Ballinagree artean, Irlandan

Menhirrak Euskal Herrian

Arribirilleta, Bergara, Elgoibar eta Soraluze artean.
Bustitzako zutarria, Mendaurreko magalean.
Etenetako zutarria, Adarra mendiaren magalean dago.
Iruñarri, izen bereko mendian dago. Malerreka eskualdeko Eratsun udalerrian.
Kurtzeganeko zutarria. Orozkon, Bizkaian. 5,4 metro luze. Euskal Herriko altuena.
Mugarriluzeko zutarria. Hau, Elgeako mendilerroan dago.
Saltarri, Aralar mendilerroaren alde gipuzkoarrean, lurrean etzanda dago.
Sekillagako zutarria Mugarriluzekoa bezala, Elgeako mendilerroan dago.
Txoritokieta zutarria, Gipuzkoan.
Zorrotzarri zutarria Peru-Aitz mendiaren oinean.

Kondaira

Euskal Herriko kondairetan, zutarriak jentilek, Errolan eta Sanson erraldoiek botatako harriak dira askotan.

Fikzioa

Asterixen istorioetan Obelix modu ezaugarritsuan agertzen da zutarri bat bizkarrean duela. Halaber, "Obelix eta Konpainia" istorioan menhirren salerosketa argudioaren ardatz nagusia da. Zesarren plan ezkutu baten arabera merkataritza jarduera egiten du galiarrekin Erromak herrixka bereganatu ahal izateko, porrot egingo duen arren.