1968.

1968. (MCMLXVIII) je bila prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru, 1968. godina Common Ere (CE) i Anno Domini (AD), 968. godina 2. milenija, 68. godina 20. stoljeća, i 9. godina decenije 1960-ih.

1968. u drugim kalendarima

Gregorijanski kalendar	1968 MCMLXVIII
Ab Urbe condita	2721
Asirski kalendar	6718
Bahá'í kalendar	124–125
Bengalski kalendar	1375
Berberski kalendar	2918
Budistički kalendar	2512
Burmanski kalendar	1330
Bizantijski kalendar	7476–7477
Kineski kalendar	丁未年 (Vatreni Koza) 4664 ili 4604     — do — 戊申年 (Zemljani Majmun) 4665 ili 4605
Koptski kalendar	1684–1685
Diskordijanski kalendar	3134
Etiopijski kalendar	1960–1961
Hebrejski kalendar	5728–5729
Hinduski kalendari
- Vikram Samvat	2024–2025
- Šaka Samvat	1890–1891
- Kali Juga	5069–5070
Holocenski kalendar	11968
Igbo kalendar	968–969
Iranski kalendar	1346–1347
Islamski kalendar	1387–1388
Džuče kalendar	57
Julijanski kalendar	Gregorijanski minus 13 dana
Korejski kalendar	4301
Minguo kalendar	Tajvan 57 民國57年
Tajlandski solarni kalendar	2511

Događaji

• Objavljeni romani Kad su cvetale tikve Dragoslava Mihajlovića i Mirisi, zlato i tamjan Slobodana Novaka. U centru pažnje je Filosofija palanke Radomira Konstantinovića.
• Plivačica Đurđica Bjedov osvojila zlato na Olimpijskim igrama u Meksiku.
• Jugoslavija postala prvak svijeta u vaterpolu.

Januar

• 1. januar – Politikin zabavnik prelazi na format časopisa.
• 5. januar – Početak Praškog proljeća, političkog oslobađanja Čehoslovačke od dominacije Sovjetskog Saveza.
• 7–10. januar – Tito u posjeti Afganistanu.
• 15. januar – U zemljotresu na Siciliji poginula 231 osoba, a 262 povrijeđene.
• 21. januar – Turska je prva članica NATO-a koja je službeno priznala grčki vojni režim.
• 31. januar – Jugoslavija i SR Njemačka obnovile diplomatske odnose prekinute 1957. zbog priznanja DR Njemačke.

Februar

• 6. februar – 18. februar – Zimske olimpijske igre u Grenobleu (Francuska)
• 11. februar – U New Yorku otvoren Madison Square Garden.
• 19. februar
  • U tadašnjoj SFRJ donosi se zakon o Opštenarodnoj odbrani i društvenoj samozaštiti (ONO i DSZ), čime se formira i Teritorijalna odbrana.
  • U tadašnjoj SFRJ donosi se zakon o Opštenarodnoj odbrani i društvenoj samozaštiti (ONO i DSZ) čime se formira i Teritorijalna odbrana.
• februar – XVII sjednica CK SK BiH definira Muslimane (Bošnjake) kao poseban narod SFRJ.
• februar – Rehabilitovani kosovski Albanci osuđeni na Prizrenskom procesu 1956.

Mart

• 8. mart – "Martovski događaji" u Poljskoj – studenti demonstriraju u Varšavi zbog zabrane jednog Mickiewiczevog komada, policija ih rastura, ali okupljanja je tokom mjeseca bilo i u drugim gradovima.
• 12. mart – Mauricijus stekao nezavisnost od britanske vlasti
• 16. mart
  • Jedna američka jedinica u sklopu američkih trupa u Vijetnamu napala je južnovijetnamsko selo My Lai i pobila, prema vijetnamskim podacima, 507 stanovnika, među njima i 246 beba i djece (javnost u SAD saznala u novembru 1969).
  • Robert F. Kennedy ulazi u trku za demokratsku nominaciju.
• 22. mart – Daniel Cohn-Bendit i još sedmorica okupirali administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre – začetak majskih događaja.
• 27. mart – Poginuo Jurij Gagarin.

April

• 3. april – Iz protesta protiv političkih i društvenih odnosa u Zapadnoj Njemačkoj četiri radikalna člana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), među kojima i Andreas Baader i Gudrun Ensslin zapalili su u Frankfurtu na Majni dvije robne kuće.
• 4. april – U Memphisu, u američkoj saveznoj državi Tennessee ubijen Martin Luther King, borac za građanska prava i mir.
• 5. april – U Čehoslovačkoj je program demokratizacije svih društvenih područja potaknuo tzv. "Praško proljeće".
• 6. april – Pjesma Eurovizije: pobijedila pjesma predstavnica Španije, jugoslavenski "Dubrovački trubaduri" ("Jedan dan") sedmi.
• 9 – 11. april – Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i SKJ i SSRNJ).
• 11. april – Pokušaj ubistva Rudi Dutschke-a, studentskog vođe u Zapadnoj Njemačkoj – studenti će blokirati distribuciju tabloida Bild-Zeitung, kojeg su smatrali neprijateljskim.
• 17. april – Osnovana centralna banka Malte.
• 22. april – XIV sjednica Predsjedništva i Izvršnog komiteta CK SK Srbije – "pokrajina Kosovo i Metohija treba više da bude kategorija Federacije i da se jasnije izrazi kao sastavni dio federalizma".
• 23 – 30. april – Studenti zatvorili Univerzitet Columbia protestujući protiv Vijetnamskog rata.
• 29. april – Musical "Kosa" kreće na Broadwayu.
• proljeće – Predloženo da se naziv pokrajine skrati u Kosovo, koristi oznaka "Albanac" a ne "Šiptar", zvanični albanski jezik na Kosovu isti kao u Albaniji, tj. južni dijalekt.
• april – Mehmet Hoxha na sjednici SSRN Srbije: ako 370.000 Crnogoraca može imati republiku, može i 1,2 miliona Albanaca na Kosovu.

Maj

• 2. maj – Sastanak Tito-Čaušesku u Beogradu, reafirmisana vjera u nemiješanje u unutrašnje stvari drugih država (u vezi sovjetskih pritisaka na Čehoslovačku.
• 3. maj – Okupljanje studenata na pariskoj Sorbonnei, protestuju zbog zatvaranja Univerziteta Nanterre prethodnog dana.
• 6. maj – Maj 1968. u Francuskoj: Sukob policije i studenata u Parizu koji su protestovali zbog policijskog prisustva na Sorbonnei.
• 12 – 15. maj – Jugoslavenski ministar vanjskih poslova Marko Nikezić u Pragu podržava čehoslovačku politiku.
• 13. maj – Francuska: jednodnevni generalni štrajk, milion ljudi maršira Parizom; narednih dana se i radnici pridružuju protestima ("okupacije" fabrika).
• 19. maj – Izbori u Italiji: pobijedili demokršćani (+ 9 mandata), uspješni i komunisti (+ 27).
• 29. maj – Francuski predsjednik Charles de Gaulle nakratko pobjegao u Nemačku, gdje se uvjerio u podršku armije (detalji otkriveni 1982).
• 29 – 30. maj – XIV sjednica CK SK Srbije. Dobrica Ćosić na sjednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to spriječile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ. Historičar Jovan Marjanović kritikuje stvaranje "vještačkih nacija" aludirajući na proglašavanje Muslimana nacijom. CK se ogradio od ovih stavova, a ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović su kasnije isključeni iz CK.
• 30. maj
  • Velike demonstracije u Parizu, De Gaulle raspustio parlament – raspisivanjem novih izbora okončana prijetnja revolucije u Francuskoj.
  • U Njemačkoj doneseni Vanredni zakoni (Notstandgesetze), čime su okončana specijalna ovlašćenja Savezničkih sila iz 1949. (nemirni studenti se protivili njihovom donošenju).
• proljeće – Jaka proljećna suša u Jugoslaviji i okolnim zemljama – smanjeni prinosi u poljoprivredi.

Juni

• 2. juni – Uvečer nemiri između brigadista i studenata u blizini Studentskog grada u Beogradu, milicija interveniše.
• 3. juni
  • Studentske demonstracije 1968. u Jugoslaviji: Studenti krenuli u stari dio Beograda, milicija ih presreće kod nadvožnjaka i prebija; Rezolucija studentskih demonstracija: protiv socijalne nejednakosti, nezaposlenosti, birokratije i lošeg stanja na univerzitetu.
  • Radikalna feministkinja Valerie Solanas upucala i ranila Andy Warhola.
• 4. juni
  • Studenti u grupicama dolaze do svojih fakulteta širom Beograda, počinje štrajk, središte je na Filozofskom fakultetu. Među općim zahtjevima su: nezadovoljstvo zbog nejednakosti, nezaposlenosti, ometanja demokracije i samoupravljanja, zahtjevaju se demokratizacija i slobode. Univerzitet preimenovan u "Crveni univerzitet Karl Marx". Stevo Žigon igra monolog iz drame "Dantonova smrt".
  • Predsjedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahtjeva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsjedništvo i IK CK SK Srbije, ali zahtjevi "samo demokratskim putem").
• 5. juni – Atentat na Roberta Kennedyja, američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsjedničku trku (umro rano sljedećeg dana).
• 9. juni – Tito u TV obraćanju daje za pravo studentima, kraj protesta; Donesene "Smjernice" Predsjedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa (bez efekta).
• 5 – 10. juni – U Italiji Evropsko prvenstvo u nogometu 1968.: 1. Italija, 2. Jugoslavija 3. Engleska. Finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. 6. (1:1) i opet 10. 6. (2:0).
• 23 i 30. juni – Parlamentarni izbori u Francuskoj – degolistička Unija demokrata za Republiku odnijela ubjedljivu pobedu.
• juni – Šesti kongres jugoslavenskih sindikata u Beogradu.

Juli

• 17. juli – Revolucija 17. jula – irački ogranak partije Baas dolazi na vlast, Saddam Hussein postaje potpredsjednik Iraka.

August

• 8. august – Richard Nixon nominovan od republikanaca za predsjedničke izbore.
• 9 – 11. august – Tito u posjeti Pragu.
• 15. august – Rumunski lideri u posjeti Pragu.
• 20/21. august – Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku: trupe Varšavskog pakta (osim Rumunije) ušle u Čehoslovačku (Jugoslavija osuđuje intervenciju, podignuta borbena gotovost).
• 24. august – Francuska detonirala svoju prvu hidrogensku bombu.
• 31. august – 1. septembar – Dva snažna potresa u istočnom Iranu, više hiljada mrtvih.

Septembar

• 12. septembar – Albanija zbog invazije na Čehoslovačku napušta Varšavski pakt (ne učestvuje aktivno još od 1962).
• 14. septembar – Objavljena "Zagrebačka Biblija", prvi hrvatski prijevod Biblije štampan u Hrvatskoj.
• 26. septembar – Takozvana Brežnjevljeva doktrina dopušta državama Varšavskog pakta tek ograničen suverenitet.
• 30. septembar – Boeing 747 predstavljen javnosti (prvi let sljedećeg februara).
• Osnovana Korni grupa, jedan od najznačajnijih pop rock sastava sa područja bivše Jugoslavije.

Oktobar

• 1. oktobar – Otvorena željeznička pruga Sarajevo – Ploče (dogodine elektrificirana).
• 11. oktobar – Lansiran Apollo 7, prvi s posadom.
• 12. oktobar – Ekvatorijalna Gvineja nezavisna od Španije.
• 12 – 27. oktobar – XIX Olimpijske igre u Meksiku. Prije svega zbog nadmorske visine na kojima su se odvijale (2240 metara), postignuta su čak 34 svjetska rekorda. Učinak Jugoslavije: tri zlatne medalje (Miroslav Cerar, Đurđica Bjedov i vaterpolisti), tri srebrne (Đurđica Bjedov, rvač Stevan Horvat i košarkaši) i dve bronzane (bokser Zvonimir Vujin i hrvač Branislav Simić).
• 20. oktobar – Jacqueline Kennedy, udovica ubijenog američkog predsjednika J. F. Kennedyja, udala se za grčkog multimilijardera i brodovlasnika Onazisa.
• 29. oktobar – Na dražbi u pariskom hotelu Drouot za 885 njemačkih maraka prodan je pramen kose Napoleona Bonapartea koji mu je 1815. na Elbi odrezao sluga.

Novembar

• 3. novembar – Razoran zemljotres pogodio Bar u Crnoj Gori.
• 5. novembar – U SAD je republikanski kandidat Richard Milhous Nixon pobjedio na predsjedničkim izborima. Na izborima za predstavnički dom i senat većinu su osvojili demokrati. Nixon je uspio približiti SAD Kini i SSSR-u te okončati vijetnamski rat.
• 6. novembar – Počeli mirovni pregovori SAD i Vijetnama u Parizu.
• 7. novembar – Jugoslavija druga na 18. šahovskoj olimpijadi u švicarskom Luganu (SSSR prvi).
• 12. novembar – Osnovan Fakultet političkih nauka u Beogradu.
• 22. novembar – Izdat The Beatles (album) (poznat i kao "Bijeli album").
• 25. novembar – Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "Queen Elizabeth" da bi 1970. bio otegljen u Hong Kong i poslužio kao ploveći univerzitet, ali ne zadugo, jer je već 9. januara 1972. izgorio.
• novembar – Šesti kongres SK Srbije, partija ima novo rukovodstvo – Marko Nikezić predsjednik (ranije savezni sekretar inostranih poslova), Latinka Perović sekretarica. Početak "liberalne" ere u SKSr. Naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemiješanje u poslove drugih republika.
• 27. novembar – U Prištini održane demonstracije na kojima su studenti albanske nacionalnosti tražili da Kosovo postane republika u okviru SFRJ; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji. Razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povrijeđeno 10 pripadnika snaga reda.
• 28. novembar – Tenkovi i jedinice JNA sprječavaju demonstracije za albanski Dan zastave.

Decembar

• 2. decembar – CK SKJ podržao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, uključujući aktivnosti protiv incidenata u novembru.
• 22. decembar – Mao Tse-tung smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu – početak pokreta "Gore u planine i dolje u sela".
• 24. decembar – Apollo 8 u orbiti oko Mjeseca: posada (Borman, Lovell, Anders) prvi su ljudi koji vide drugu stranu našeg satelita.
• 26. decembar – Amandmani VII-XIX na Ustav SFRJ – daljnje sužavanje saveznih ovlaštenja. Autonomne pokrajine ("Socijalističke Autonomne pokrajine") konstitutivni su elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".

Rođeni

Januar

• 1. januar – Davor Šuker, hrvatski nogometaš
• 18. januar – Dragana Mirković, srbijanska folk-pjevačica
• 23. januar – Taina Murtomäki, finska biatlonka.
• 28. januar – Indira Bajramović, bosanskohercegovačka romska aktivistica

Februar

• 5. februar – Sofia Ameli Gojić, hrvatska operna pjevačica
• 18. februar – Molly Ringwald, američka glumica
• 28. februar – Philip Reeve, engleski književnik

Mart

• 4. mart – Patsy Kensit, britanska glumica
• 6. mart – Moira Kelly, američka glumica
• 7. mart – Krystyna Liberda, poljska biatlonka.
• 8. mart – Irina Merkušina, sovjetska i ukrajinska biatlonka.
• 9. mart – Jorge Larrionda, urugvajski nogometni sudija
• 10. mart – Alma Čardžić, bosanskohercegovačka pjevačica
• 30. mart – Céline Dion, kanadska pjevačica

April

• 8. april – Patricia Arquette, američka glumica
• 17. april – Jang Dong-lin, južnokorejski biatlonac
• 18. april – Olga Romasko, ruska biatlonka
• 21. april – Stacey Wooley, američka biatlonka.
• 28. april – Jelena Bacevič, sovjetska i ruska biatlonka.
• 29. april – Kolinda Grabar-Kitarović, hrvatska političarka

Maj

• 7. maj – Traci Lords, američka porno-glumica
• 8. maj – Nevzet Nanić, komandir voda za specijalna dejstva "Gazije", brat komandira Izeta Nanića
• 9. maj – Nataša Pirc Musar, slovenska pravnica, novinarka i političarka, peta predsjednica Slovenije
• 22. maj – Helena Mikołajczyk, poljska biatlonka.
• 24. maj – Suada Dilberović, prva žrtva opsade Sarajeva
• 28. maj – Kylie Minogue, australska pjevačica i glumica

Juni

• 1. juni – Jason Donovan, australijski glumac i pjevač
• 2. juni – Anne Briand, francuska biatlonka
• 9. juni – Bilal Šuman, bosanskohercegovački rukometaš i trener
• 13. juni – Ivan Sokolov, nizozemski šahovski velemajstor bosanskohercegovačkog porijekla
• 26. juni – Paolo Maldini, italijanski nogometaš

Juli

• 7. juli – Luiza Noskova, sovjetska i ruska biatlonka
• 9. juli – Elin Kristiansen, norveška biatlonka
• 21. juli – Brandi Chastain
• 23. juli – Gary Payton, američki košarkaš

August

• 9. august – Gillian Anderson, američko-britanska glumica

Septembar

• 3. septembar – Monica Jauca, rumunska biatlonka i nordijska skijašica-trkačica.
• 13. septembar
  • Medina Džanbegović, bosanskohercegovačka pjesnikinja
  • Emma Wiklund, švedska glumica i model
• 18. septembar – Toni Kukoč, hrvatski košarkaš
• 22. septembar – Inge Schneider, njemačka biatlonka,
• 25. septembar – Will Smith
• 28. septembar – Mika Häkkinen, finski vozač i dvostruki svjetski prvak u Formuli 1

Oktobar

• 8. oktobar – Emily Procter, američka glumica
• 30. oktobar – Emmanuelle Claret, francuska biatlonka

Novembar

• 14. novembar – Svjetlana Pečorska, sovjetska i ruska biatlonka

Decembar

• 19. decembar – Inger-Kristin Berg, kanadska biatlonka.

Umrli

• 20. mart – Carl Theodor Dreyer, danski filmski režiser
• 1. april - Lev Davidovič Landau, sovjetsko - azerbejdžanski fizičar
• 4. april – Martin Luther King, američki teolog, borac za ljudska prava i dobitnik Nobelove nagrade za mir
• 28. juni – Otto Hahn, njemački hemičar i fizičar
• 19. august - George Gamow, sovjetski i američki polimat, teorijski fizičar i kosmolog
• 27. oktobar – Lise Meitner, austrijska fizičarka
• 28. novembar – Enid Blyton, britanska književnica
• 30. decembar – Trygve Lie, norveški političar

Nobelove nagrade

• Fizika
  • Luis Alvarez, SAD
• Hemija
  • Lars Onsager, SAD
• Fiziologija ili medicina
  • Robert W. Holley, SAD
  • H. Gobind Korana, SAD
  • Marshall Warren Nirenberg, SAD
• Književnost
  • Yasunari Kawabata, Japan
• Mir
  • René Cassin, Francuska