Premiu Nobel de Física

El Premiu Nobel de Física ye un premiu añal concedíu pola Real Academia de les Ciencies de Suecia a aquellos que ficieren les contribuciones más destacaes pa la humanidá nel campu de la Física. Ye ún de los cinco premios Nobel establecíos por Alfred Nobel nel so testamentu, en 1895, y otórgase dende 1901. El premiu ye alministráu pola Fundación Nobel y ye universalmente reconocíu como'l premiu más prestixosu que puede recibir un físicu. Entrégase n'Estocolmu nuna ceremonia añal celebrada'l 10 d'avientu, fecha del aniversariu de la muerte de Nobel.

Premiu Nobel de Física
Concedíu por Real Academia de les Ciencies de Suecia
Llocalización Estocolmu
Parte de Premiu Nobel
Historia
Primer entrega 1901
Sitiu oficial
[editar datos en Wikidata]

Nominación y selección

editar

El premiu pueden ganalu al empar un máximu de trés premiaos que presenten como muncho dos trabayos diferentes. El procesu de nominación y selección, comparáu col d'otros premios Nobel, ye llargu y rigurosu, y esto fai que la so imortancia dientru del mundu la Física fora medrando hasta convertilu nel más importante del mundu.

Los futuros premiaos son seleccionaos pol Comité Nobel de Física, formáu por cinco persones elixíes pola Real Academia de les Ciencies de Suecia. Nuna primer fase, qu'entama en setiembre, alredor de 3.000 persones (profesores d'universidá seleccionaos, premiaos col Nobel de Física y Química, etc) reciben un formulariu que pueden devolver col nome de los sos candidatos. Tolos formularios han de tar na sede del Comité pal 31 de xineru. Los espertos del comité van seleccionando, hasta nun dexar más de quince, ente tolos candidatos propuestos. El comité unvia un informe, con una serie de recomendaciones, a l'Academia, aú se revisa y discute hasta que se decide'l ganador o ganadores pol votu de la mayoría.

Los nomes de los nomaos inxamás s'anuncien, y ellos nunca saben que foran teníos en cuenta como candidatos a recibilu, y los rexistros del procesu de nominación queden sellaos pa 50 años. Nun se permiten nominaciones póstumes, pero ye posible qu'un individuu lu reciba si muerre nel tiempu que va de la so proclamación (n'ochobre) a la so entrega (n'avientu). Anantes de 1974 permitíense los premios póstumos si'l ganador morriera dempués de tar nomáu.

Les normes del premio desixen que la importancia de los descubrimientos premiaos tengan superao la preba del tiempu. Na práctica, esto significa que'l lapsu ente'l descubrimientu y el premiu ye d'unos venti años, y delles vegaes abondo más. Asina, por exemplu, ún de los ganadores del premiu en 1983 foi Subrahmanyan Chandrasekhar, que desarrollara los sos trabayos sobre la estructura y la evolución estelar na década del 1930. Esi mesmu test del tiempu fai que non tolos científicos que lo mereceríen vivan abondo pa poder ser premiaos, y asina hai dellos descubrimientos perimportantes que nunca se tienen en cuenta pal premiu porque los sos descubridores morrieran primero de que seya evidente l'impactu científicu del so trabayu.

Llista de ganadores

editar
Añu Ganadores Nacionalidá Motivu
2020 Roger Penrose
Reinhard Genzel
Andrea M. Ghez
  Reinu Xuníu
  Alemaña
  Estaos Xuníos d'América
Pol descubrimientu de que la formación de furacos prietos ye una predicción de la Relatividá xeneral y pol descubrimientu d'un oxetu compautu supermasivu nel centru de la Vía Lláctea»[1]
2019 James Peebles
Michel Mayor
Didier Queloz
  Canadá
  Suiza
  Suiza
Poles sos contribuciones nel campu de la cosmoloxía física, y especialmente pol descubrimientu d'un exoplaneta qu'orbita una estrella de tipu solar.
2018 Donna Strickland[2]
Gérard Mourou
Arthur Ashkin
  Canadá
  Francia
  Estaos Xuníos d'América
Poles sos revolucionaries invenciones nel campu de la física del láser, l'usu de pinces óptiques y la so aplicación en sistemes biolóxicos.
2017 Rainer Weiss
Barry Barish
Kip Thorne
  Estaos Xuníos d'América
  Estaos Xuníos d'América
  Estaos Xuníos d'América
Pola so contribución fundamental al desarrollu del observatoriu de detección d'ondes gravitatories LIGO, y pola observación de les mesmes.
2016 David J. Thouless
Duncan M. Haldane
John M. Kosterlitz
  Reinu Xuníu
  Reinu Xuníu
  Reinu Xuníu
Pol descubrimientu teóricu de les fases tipolóxiques de la materia y de les transiciones de fase.
2015 Takaaki Kajita
Arthur B. McDonald
  Xapón
  Canadá
Pol descubrimientu de les oscilaciones de los neutrinos, que prueba qu'estos tienen masa.
2014 Isamu Akasaki
Hiroshi Amano
Shuji Nakamura
  Xapón
  Xapón
  Estaos Xuníos d'América
Pola invención de diodos d'emisión de lluz azules pereficientes, que permitieron el desarrollu de les fontes de lluz blanco brillantes y de baxu consumu.
2013 François Englert
Peter Higgs
  Bélxica
  Reinu Xuníu
Pol so descubrimientu teóricu d'un mecanismu que mos ayuda a comprender l'orixe de la masa de les partícules soatómiques y que foi confirmáu al descubrise, al traviés de los esperimentos ATLAS y CMS, la partícula fundamental prevista.
2012 Serge Haroche
David Wineland
  Francia
  Estaos Xuníos d'América
Polos sos trabayos na midida y manipulación de sistemes cuánticos individuales.
2011 Saul Perlmutter

Brian P. Schmidt
Adam G. Riess

  Estaos Xuníos d'América

  Australia  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Por tener descubierta, al traviés de la observación de supernoves perllonxanes, la espansión acelerada del universu.
2010 Andre Geim
Konstantin Novoselov
  Rusia  Países Baxos

  Rusia  Reinu Xuníu

Polos sos novedosos esperimentos col grafenu en dos dimensiones.
2009 Charles K. Kao
William S. Boyle
George E. Smith
  Ḥong Kong  Reinu Xuníu  Estaos Xuníos d'América

  Canadá  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Kao recibiolu polos sos llogros pioneros sobro la tresmisión de la lluz al traviés de fibres pa la comunicación óptica. Boyle y Smith ganáronlu pola invención d'un circuitu semiconductor formador d'imáxenes, el sensor de carga acoplada.
2008 Yoichiro Nambu
Makoto Kobayashi
Toshihide Maskawa
  Estaos Xuníos d'América

  Xapón

  Xapón

Nambu ganolu pol descubrimientu de la rotura espontánea de la simetría electrodébil na física soatómica. Kobayashi y Maskawa recibiéronlu poles sos investigaciones sobro l'orixe d'eses rotures de la simetría, que predicen la esistencia de trés families de quarks.
2007 Albert Fert
Peter Grünberg
  Francia

  Alemaña

Pol descubrimientu de la magnetorresistencia xigante, grandes cambios de resistencia en materiales formaos por capes alternes d'elementos metálicos distintos, con grandes aplicaciones nel campu de la nanoteunoloxía.
2006 John C. Mather
George F. Smoot
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu de la curva de cuerpu negru y la variabilidá de la radiación cósmica de fondu de microondes.
2005 Roy J. Glauber
Theodor W Hänsch
John L Hall
  Estaos Xuníos d'América

  Alemaña

  Estaos Xuníos d'América

Glauber ganolu pola so contribución a la teoría cuántica de la coherencia óptica. Hänsch y Hall recibiéronlu poles sos contribuciones al desarrollu de la espectroscopia de precisión por láser, incluyendo la técnica de peñe de frecuencia óptica.
2004 David J. Gross
H. David Politzer
Frank Wilczek
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu de la llibertá asintótica na teoría de la interaición nuclear fuerte.
2003 Alexei A. Abrikosov
Vitaly L. Ginzburg
Anthony J. Leggett
  Estaos Xuníos d'América  Rusia

  Estaos Xuníos d'América

  Reinu Xuníu  Estaos Xuníos d'América

Poles sos contribuciones al entamu del desarrollu de la teoría de los superconductores y los superfluidos.
2002 Raymond Davis
Masatoshi Koshiba
Riccardo Giacconi
  Estaos Xuníos d'América

  Xapón

  Estaos Xuníos d'América

Pola so contribución nel campu de l'astrofísica. Les de Giacconi llevaron al descubrimientu de les fontes de rayos X cósmicos, y les de Davis y Koshiba céntrense na detección de neutrinos cósmicos.
2001 Eric A. Cornell
Wolfgang Ketterle
Carl E. Wieman
  Estaos Xuníos d'América

  Alemaña

  Estaos Xuníos d'América

Por consiguir, por primer vegada, llograr l'entestáu de Bose-Einstein esfreciendo, pol métodu d'enfriamientu por láser, átomos al más baxu nivel d'enerxía, menos d'una millonésima de Kelvin percima del cero absolutu.
2000 Zhores Ivanovich Alferov
Herbert Kroemer
Jack S. Kilby
  Rusia

  Alemaña

  Estaos Xuníos d'América

Kilby recibiolu pol desarrollu de los circuitos integraos (microchips). Alferov y Kroemer pol desarrollu de superconductores perrápidos, afechiscos pal so usu en microelectrónica.
1999 Gerardus 't Hooft
Martinus J.G. Veltman
  Países Baxos

  Países Baxos

Polos sos trabayos nel estudiu de la estructura cuántica de les interacciones electrodébiles.
1998 Robert B. Laughlin
Horst L. Störmer
Daniel C. Tsui
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu del efeutu Hall cuánticu fraccionariu, qu'amuesa que los electrones pueden formar, nún campu magnéticu y a baxa temperatura, un fluidu cuánticu con cargues llétriques fraccionaries.
1997 Steven Chu
Claude Cohen-Tannoudji
William Daniel Phillips
  Estaos Xuníos d'América

  Francia

  Estaos Xuníos d'América

Pol desarrollu del procesu que permite enfriar y capturar átomos con lluz láser.
1996 David Morris Lee
Douglas Dean Osheroff
Robert Coleman Richardson
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu de la superfluidez nel isótopu heliu-3.
1995 Martin Lewis Perl
Frederick Reines
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Perl ganolu pol descubrimientu de la partícula soatómica tau neutrín. A Reines concediéron-ylu pol descubrimientu de la partícula soatómica neutrín.
1994 Bertram Neville Brockhouse
Clifford Glenwood Shull
  Canadá

  Estaos Xuníos d'América

Pol desarrollu de técniques de dispersión de neutrones, que permitieron avanzar nel estudiu de la física de la materia entestada.
1993 Russell Alan Hulse
Joseph Hooton Taylor Jr.
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pola identificación de los púlsares binarios.
1992 Georges Charpak   Francia Poal invención de la cámara multicable, un detector que permite rastrexar la presencia de partícules soatómiques.
1991 Pierre-Gilles de Gennes   Francia Pol descubrimientu de les normes xenerales que rixen el comportamientu de les molécules.
1990 Jerome Isaac Friedman
Henry Way Kendall
Richard Edward Taylor
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Canadá

Pol descubrimientu de los quarks atómicos.
1989 Norman Foster Ramsey
Hans Georg Dehmelt
Wolfgang Paul
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Alemaña Occidental

Ramsey recibiolu pola invención del métodu de campu oscilatoriu separtáu, decisivu pal desarrollu del reló atómicu. Dehmelt y Paul ganáronlu por tener desarrollao métodos que permiten aisllar átomos y partícules soatómiques pa facilitar el so estudiu.
1988 Leon Max Lederman
Melvin Schwartz
Jack Steinberger
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Poles sos investigaciones nel campu de les partícules soatómiques.
1987 Johannes Georg Bednorz
Karl Alexander Müller
  Alemaña Occidental

  Suiza

Polos sos descubrimientos sobro la superconductividá nos materiales cerámicos.
1986 Ernst Ruska
Gerd Binnig
Heinrich Rohrer
  Alemaña Occidental

  Alemaña Occidental

  Suiza

Ruska ganolu pol desarrollu del microscopiu electrónicu, y Binnig y Rohrer pol descubrimientu del microscopiu d'efeutu túnel, que permite visualizar átomos individuales.
1985 Klaus von Klitzing   Alemaña Occidental Pol descubrimientu del efeutu Hall cuánticu, que permite midíes exactes de la resistencia llétrica.
1984 Carlo Rubbia
Simon van der Meer
  Italia

  Países Baxos

Pol so descubrimientu de les partícules soatómiques W y Z, que sofiten la validez de la teoría electrodébil.
1983 Subrahmanyan Chandrasekhar
William Alfred Fowler
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Chandrasekhar ganolu polos sos estudios sobre la estructura y evolución de les estrelles. Fowler recibiolu polos sos trabayos sobro les reacciones nucleares clave pa la formación de los elementos químicos.
1982 Kenneth Geddes Wilson   Estaos Xuníos d'América Pol desarrollu de la teoría de fenómenos críticos col cambéu d'estáu.
1981 Nicolaas Bloembergen
Arthur Leonard Schawlow
Kai M. Siegbahn
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Suecia

Siegbahn ganolu pol desarrollu de la espectroscopia d'electrones, y Bloembergen y Schawlow por l'aplicación de los lásers na espectroscopia.
1980 James Watson Cronin
Val Logsdon Fitch
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Polos sos descubrimientos sobro la violación de los principios de la simetría na partícula kaón, que demostraron que les interacciones de les partícules soatómiques nun son independientes del tiempu.
1979 Sheldon Lee Glashow
Abdus Salam
Steven Weinberg
  Estaos Xuníos d'América

  Paquistán


  Estaos Xuníos d'América

Pola so contribución a la ellaboración d'una teoría xunificada sobre les interacciones débiles ya electromagnétiques de les partícules soatómiques.
1978 Pyotr Leonidovich Kapitsa
Arno Allan Penzias
Robert Woodrow Wilson
  Xunión Soviética

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Kapitsa ganolu poles son investigaciones nos campos del magnetismu y la física a baxes temperatures. Penzias y Wilson recibiéronlu pol so descubrimientu de la radiación cósmica de fondu de microondas, que sofitaba la validez de la teoría del Big Bang.
1977 Philip Warren Anderson
Sir Nevill Francis Mott
John Hasbrouck van Vleck
  Estaos Xuníos d'América

  Reinu Xuníu

  Estaos Xuníos d'América

Pola so contribución a la comprensión del comportamientu de los electrones en sólidos non cristalinos con propiedaes magnétiques.
1976 Burton Richter
Samuel Chao Chung Ting
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu d'una nueve clas de partícules elementales, los mesones psi o J.
1975 Aage Niels Bohr
Ben Roy Mottelson
Leo James Rainwater
  Dinamarca

  Dinamarca

  Estaos Xuníos d'América

Polos sos trabayos sobre'l nucleu atómicu, que derrompieron el camín pa llograr la fusión nuclear.
1974 Sir Martin Ryle
Antony Hewish
  Reinu Xuníu

  Reinu Xuníu

Polos sos trabayos nel campu de la radioastronomía.
1973 Leo Esaki
Ivar Giaever
Brian David Josephson
  Xapón

  Estaos Xuníos d'América

  Reinu Xuníu

Esaki y Giaever ganáronlu pol so descubrimientu del efeutu túnel del electrón; Esaki desarrolló un instrumentu, el diodu d'Esaki, pa poder demostralu esperimentalmente. Josephson recibiolu pol descubrimientu del efeutu que lleva'l so nome, manifestáu pola aparición d'una corriente llétrica, por efeutu túnel, ente dos superconductores separtaos.
1972 John Bardeen
Leon Neil Cooper
John Robert Schrieffer
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol desarrollu de la teoría de la superconductividá, que describe la desaparición de la resistencia llétrica en dellos sólidos cuando son enfriaos per baxu de determinada temperatura.
1971 Dennis Gabor   Reinu Xuníu Pola invención de la holografía.
1970 Hannes Olof Gösta Alfvén
Louis Eugène Félix Néel
  Suecia

  Francia

Polos sos trabayos nos campos de la magnetohidrodinámica, el ferromagnetismu ya'l antiferromagnetismu.
1969 Murray Gell-Mann   Estaos Xuníos d'América Pol tener desarrollao un métodu de clasificación de les partícules elementales y de les sos interacciones.
1968 Luis Walter Alvarez   Estaos Xuníos d'América Polos sos trabayos nel campu de les partícules elementales, y en particular pol descubrimientu de los estaos de resonancia.
1967 Hans Albrecht Bethe   Estaos Xuníos d'América Polos sos trabayos rellacionaos cola forma que tienen les estrelles de producir enerxía.
1966 Alfred Kastler   Francia Pol so descubrimientu de métodos ópticos que permitieron estudiar les resonancies hercianes nos átomos.
1965 Sin-Itiro Tomonaga
Julian Schwinger
Richard P. Feynman
  Xapón

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Polos sos trabayos nel campu de la electrodinámica cuántica, que permitieron describir matemáticamente toles interacciones de la lluz cola materia y les de les partícules cargaes electrónicamente ente sí.
1964 Charles Hard Townes
Nicolay Gennadiyevich Basov
Aleksandr Mikhailovich Prokhorov
  Estaos Xuníos d'América

  Xunión Soviética

  Xunión Soviética

Polos sos trabayos nel campu de la electrónica cuántica, que ficieron posible la fabircación d'instrumentos basaos nos principios del láser ya'l máser.
1963 Eugene Paul Wigner
Maria Goeppert-Mayer
J. Hans D. Jensen
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Alemaña Occidental

Jensen y Mayer ganáronlu pol desarrollu del modelu nuclear de capes pa esplicar la estructura del nucleu del átomu. Winger ganolu pol descubrimientu de los principios que rixen la interacción ente los protones y los neutrones nel nucleu atómicu.
1962 Lev Davidovich Landau   Xunión Soviética Pola so contribución a la comprensión de los estaos condensaos de la materia.
1961 Robert Hofstadter
Rudolf Ludwig Mössbauer
  Estaos Xuníos d'América

  Alemaña Occidental

Hofstadter ganolu pola so determinación de la forma ya'l tamañu de los nucleones atómicos. Mössbauer pol descubrimientu del nomáu efeutu Mössbauer, que describe les condiciones de la emisión y absorción resonante de rayos gamma llibres de retrocesu por parte d'átomos d'un sólidu.
1960 Donald Arthur Glaser   Estaos Xuníos d'América Pola invención de la cámara de burbuyes, que ye un detector de partícules con carga llétrica.
1959 Emilio Gino Segrè
Owen Chamberlain
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pola confirmación de la esistencia del antiprotón.
1958 Pavel Alekseyevich Cherenkov
Il'ja Mikhailovich Frank
Igor Yevgenyevich Tamm
  Xunión Soviética

  Xunión Soviética

  Xunión Soviética

Pol descubrimientu ya interpretación del nomáu efeutu Cherenkov, qu'afirma que los electrones emiten, cuando pasen al traviés d'un mediu tresparente, lluz a una velocidá mayor que la velocidá de la lluz nesi mediu.
1957 Chen Ning Yang
Tsung-Dao Lee
  China

  China

Polos sos trabayos sobro la non conservación de la llei de paridá nes interacciones débiles.
1956 William Bradford Shockley
John Bardeen
Walter Houser Brattain
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Poles sos investigaciones nel campu de los semiconductores y pola invención del transistor.
1955 Willis Eugene Lamb
Polykarp Kusch
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Lamb ganolu polos sos descubrimientos na estructura del espectru del hidróxenu. Kusch ganolu pol descubrimientu d'un métodu pa midir el momentu magnéticu del electrón.
1954 Max Born
Walther Bothe
  Reinu Xuníu

  Alemaña Occidental

Born ganolu polos sos trabayos nel campu de la interpretación estadística de la función d'onda. A Bothe concediéron-ylu pol desarrollu del métodu de coincidencia y la so aplicación al estudiu de les reacciones nucleares, l'efeutu Compton, los rayos cósmicos y la dualidad de radiación onda-partícula.
1953 Frits (Frederik) Zernike   Países Baxos Pola invención del métodu y el microscopiu de contraste de fases.
1952 Felix Bloch
Edward Mills Purcell
  Estaos Xuníos d'América

  Estaos Xuníos d'América

Pol descubrimientu de la esistencia de la resonancia magnética nuclear nos sólidos.
1951 Sir John Douglas Cockcroft
Ernest Thomas Sinton Walton
  Reinu Xuníu

  Irlanda

Por consiguir, usando un acelerador de partícules inventáu por ellos, desintegrar por primer vegada un nucleu atómicu con partícules soatómiques aceleraes artificialmente.
1950 Cecil Frank Powell   Reinu Xuníu Pol desarrollu d'un métodu fotográficu pa estudiar los procesos nucleares y'l descubrimientu, de resultes, del pion, (pi-mesón), una partícula soatómica pesada.
1949 Hideki Yukawa   Xapón Pola so predicción teórica de la esistencia de los mesones.
1948 Patrick Maynard Stuart Blackett   Reinu Xuníu Polos sos descubrimientos nos campos de la física nuclear y de la radiación cósmica.
1947 Sir Edward Victor Appleton   Reinu Xuníu Pol descubrimientu de la ionosfera, una de les capes de l'atmósfera terrestre. Una de les sos socapes, la capa F, llámase capa Appleton nel so honor.
1946 Percy Williams Bridgman   Estaos Xuníos d'América Polos sos descubrimientos nel campu de la física d'altes presiones.
1945 Wolfgang Pauli   Austria Pol descubrimientu del principiu d'esclusión de los electrones.
1944 Isidor Isaac Rabi   Estaos Xuníos d'América Pola invención d'un métodu de resonancia que permitió rexistrar delles propiedaes de los nucleos atómicos.
1943 Otto Stern   Estaos Xuníos d'América Pol descubrimientu del momentu magnéticu del protón.
1942 1/3 destináu al Fondu Principal y 2/3 al Fondu Especial d'esta seición del premiu
1941 1/3 destináu al Fondu Principal y 2/3 al Fondu Especial d'esta seición del premiu
1940 1/3 destináu al Fondu Principal y 2/3 al Fondu Especial d'esta seición del premiu
1939 Ernest Orlando Lawrence   Estaos Xuníos d'América Pola invención del acelerador de partícules nomáu ciclotrón.
1938 Enrico Fermi   Italia Pol descubrimientu d'elementos radiactivos artificiales creaos mediante la irradiación de neutrones.
1937 Clinton Joseph Davisson
George Paget Thomson
  Estaos Xuníos d'América

  Reinu Xuníu

Pola demostración esperimental de los fenómenos d'interferencia que se producen en sólidos cristalinos irradiaos por electrones.
1936 Victor Franz Hess
Carl David Anderson
  Austria

  Estaos Xuníos d'América

Anderson recibiólu pol descubrimientu del positrón, y Hess pol descubrimientu de la radiación cósmico.
1935 James Chadwick   Reinu Xuníu Pol descubrimientu del neutrón.
1933 Erwin Schrödinger
Paul Adrien Maurice Dirac
  Austria

  Reinu Xuníu

Pola introducción de nueves formes productives de la teoría atómica. El primeru enunció la ecuación de Schrödinger, y'l segundu la ecuación de Dirac.
1932 Werner Karl Heisenberg   Alemaña Pola formulación del so principiu d'incertidume, qu'afirma que ye imposible midir al tiempu de forma precisa la posición y el momentu llinial d'una partícula, básicu pal desarrollu de la mecánica cuántica.
1930 Chandrasekhara Venkata Raman   India Polos sos trabayos sobro la difusión de la lluz, y'l descubrimientu del efeutu Raman, la llixera disminución na llonxitú d'onda qu'ocurre cuando la lluz ye dispersada d'un átomu o molécula.
1929 Louis de Broglie   Francia Pol so descubrimientu de la naturaleza ondulatoria del electrón.
1928 Owen Willans Richardson   Reinu Xuníu Polos sos trabayos sobro la emisión d'electrones polos metales calientes.
1927 Arthur Holly Compton
Charles Thomson Rees Wilson
  Estaos Xuníos d'América

  Reinu Xuníu

Compton ganolu pol descubrimientu del nomáu de magar efeutu Compton, l'aumentu de la llonxitú d'onda d'un fotón cuando choca con un electrón llibre y pierde parte de la so enerxía.

Wilson ganolu pola invención de la cámara de niebla o cámara Wilson, que permite detectar partícules de radiación ionizante.

1926 Jean Baptiste Perrin   Francia Polos sos trabayos sobro los rayos catódicos y sobro l'equilibriu de sedimentación.
1925 James Franck
Gustav Ludwig Hertz
  Alemaña

  Alemaña

Pol descubrimientu de les lleis que rixen l'impactu d'un electrón nún átomu.
1924 Karl Manne Georg Siegbahn   Suecia Polos sos trabayos sobro la espectroscopia de los rayos X.
1923 Robert Andrews Millikan   Estaos Xuníos d'América Polos sos trabayos pa determinar el valor de la carga del electrón y l'efeutu fotollétricu.
1922 Niels Henrik David Bohr   Dinamarca Polos sos trabayos sobro la estructura atómica y la radiación.
1921 Albert Einstein   Suiza Polos sos trabayos nel campu de la fisica teórica.
1920 Charles Edouard Guillaume   Suiza Pol descubrimientu de les aleaciones d'aceru al níquel conocíes como invar.
1919 Johannes Stark   Alemaña Pol descubrimientu del desplazamientu y desdoblamientu de les llinies espectrales de los átomos y molécules pola presencia d'un campu llétricu estáticu, nomáu n'honor d'elli efeutu Stark.
1918 Max Karl Ernst Ludwig Planck   Alemaña Pol descubrimientu del quantum elemental, que puso les bases de la teoría cuántica.
1917 Charles Glover Barkla   Reinu Xuníu Pol descubrimientu de los rayos X característicos de los elementos.
1916 Destináu al Fondu Especial d'esta seición del premiu.
1915 William Henry Bragg
William Lawrence Bragg
  Reinu Xuníu

  Reinu Xuníu

Poles sos contribuciones al desarrollu de la cristalografía de los rayos X.
1914 Max von Laue   Alemaña Pol descubrimientu de la difracción de los rayos X por sólidos n'estáu cristalín.
1913 Heike Kamerlingh Onnes   Países Baxos Poles sos investigaciones sobre les propiedaes de la materia a temperatures baxes, y por consiguir producir heliu líquidu.
1912 Nils Gustaf Dalén   Suecia Pola so invención de reguladores automáticos pa la iluminación de los faros y les balices luminoses.
1911 Wilhelm Wien   Alemaña Poles sos investigaciones nel campu de les lleis que rixen la radiación térmica.
1910 Johannes Diderik van der Waals   Países Baxos Poles sos investigaciones nel campu de les ecuaciones d'estáu de los gases y los llíquidos.
1909 Guglielmo Marconi
Carl Ferdinand Braun
  Italia

  Alemaña

Pola invención de la telegrafía ensin filos.
1908 Gabriel Lippmann   Francia Pola so invención d'un método que permitiera la reproducción fotográfica de los colores.
1907 Albert Abraham Michelson   Estaos Xuníos d'América Poles sos investigaciones espectroscópiques y metrolóxiques.
1906 Sir Joseph John Thomson   Reinu Xuníu Poles sos investigaciones sobre la conductividá llétrica de los gases.
1905 Philipp Eduard Anton von Lenard   Alemaña Poles sos investigaciones sobro los rayos catódicos.
1904 John William Strutt, barón de Rayleigh.   Reinu Xuníu Pol descubrimientu del gas argón.
1903 Antoine Henri Becquerel
Pierre Curie
Marie Curie
  Francia

  Francia

  Francia

Becquerel recibiólu pol descubrimientu de la radiactividá espontánea, y'l matrimoniu Curie poles sos investigaciones sobre los fenómenos descubiertos por Becquerel.


1902 Hendrik Antoon Lorentz
Pieter Zeeman
  Países Baxos

  Países Baxos

Poles sos investigaciones sobre la influyencia del magnetismu sobro la radiación.
1901 Wilhelm Conrad Röntgen   Alemaña Pol descubrimientu de los rayos X.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. «The Nobel Prize in Physics 2020» (n'inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2020-10-06. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2020.
  2. La canadiense Strickland, primera mujer en recibir el Nobel de Física en 55 años Archiváu 2018-10-03 en Wayback Machine publico.es Consultao'l 03.10.2018

Enllaces esternos

editar