Mauno Koivisto
Mauno Henrik Koivisto (25 de payares de 1923, Turku – 12 de mayu de 2017, Meilahti Tower Hospital (en) 
Koivisto foi'l primer presidente finlandés que formaba parte del Partíu Socialdemócrata, al cual taba afiliáu dende'l so primer emplegu nel puertu de Turku. A diferencia del so antecesor Urho Kekkonen, quien había acumuláu 25 años consecutivos de mandatu, él llevó a cabu una reforma que llindaba la duración y los poderes de la xefatura del estáu, en beneficiu del parllamentu finés y del primer ministru. En política esterior xugó un papel relevante como mediador ente'l bloque occidental y el bloque del este nos años 1980, y tres la disolución de la URSS empecipió los trámites pal ingresu de Finlandia na Xunión Europea.[25]
Biografía
editarMauno Koivisto nació'l 25 de payares de 1923 en Turku, al suroeste de Finlandia, siendo'l segundu fíu nuna familia de clase trabayadora.[26]
Dempués de completar la educación secundaria, con 16 años apuntóse voluntariu nel cuerpu de bomberos que combatió per Finlandia na guerra d'Iviernu (1939).[26] Al cumplir la mayoría d'edá foi apuntáu nel exércitu finlandés, y participó como soldáu cazador na guerra de continuación (1942-1944) sol destacamentu de Lauri Törni.[24][27] Pol so llabor nel frente foi condecoráu cola Orde de la Cruz de la Llibertá de segunda clase y xubíu a cabu.[28]
Dempués de la Segunda Guerra Mundial, Koivisto trabayó de carpinteru y depués d'estibador nel puertu de Turku, entrando de llenu nel movimento cooperativista y sindical socialdemócrata; ente 1948 y 1951 foi delegáu sindical nel puertu.[29] Mientres esi tiempu compatibilizó l'emplegu colos estudios na universidá de Turku: llogró la llicenciatura en Filosofía en 1953, y la maestría en Socioloxía en 1956 con una tesis doctoral sobre les rellaciones sociales de los trabayadores portuarios.[26][29]
Tuvo casáu dende 1952 hasta la so muerte con Tellervo Kankaanranta, a quien conoció na universidá y cola que tuvo una fía única, Assi Koivisto.[30]
A nivel personal, una de les sos mayores pasiones yera xugar al voleibol; aportó a miembru de la selección finlandesa de veteranos.[31]
Trayeutoria política
editarKoivisto afiliar al Partíu Socialdemócrata Finés (SDP) a finales de los años 1940. En militando nos sindicatos portuarios mientres llargu tiempu, ente 1954 y 1957 tuvo collaborando como conseyeru del SDP nel conceyu de Turku.[24]
En 1957 treslladar a Ḥélsinki pa trabayar nel conseyu de direición de la Caxa d'Aforros de los Trabayadores (STS), una entidá bancaria venceyada a sindicatos y organizaciones socialdemócrates, de la que aportaría a direutor xeneral ente 1959 y 1968.[26] La so esperiencia dexó-y asesorar al partíu en materia económico, ganándose l'enfotu de los altos mandos.[26]
El SDP proclamóse vencedor de les eleiciones parllamentaries de 1966 y el nuevu primer ministru, el socialdemócrata Rafael Paasio, cuntó con Koivisto pal ministeriu de Finances, dientro d'un gobiernu de coalición de centroizquierda. El so principal midida foi devaluar el marcu finlandés como solución a la crisis económica que travesaba'l país. El dirixente ocupó'l cargu hasta xineru de 1968, cuando se-y encamentó la presidencia del Bancu de Finlandia que caltendría hasta 1982.
Primer ministru de Finlandia
editarPrimer mandatu (1968-1970)
editarLa oportunidá de Koivisto pa convertise en primer ministru de Finlandia llegó cola reelección d'Urho Kekkonen al mandu de la presidencia. Paasio punxo'l cargu a disposición del presidente pa centrase na direición del SDP, polo que'l partíu escoyó al ex-ministru como un candidatu de consensu.[26][32] El so nomamientu oficial tuvo llugar el 22 de marzu de 1968.
Koivisto amplió la coalición de centroizquierda al Partíu Popular Suecu y a la Unión Socialdemócrata de Trabayadores, de corte socialista.[32] El gabinete que dirixía implementó delles reformes aperturistes como la venta de cerveza en supermercaos (hasta entós acutada al monopoliu Alko),[33] la despenalización del albuertu hasta les 16 selmanes de xestación,[34] sofitu a la redolada urbana en desterciu del rural, y una rebaxa de la edá mínima de votu hasta los 20 años. Per otru llau incentivóse la collaboración colos sindicatos y otres organizaciones nel desenvolvimientu de polítiques llaborales. Tou ello fíxo-y popular ente l'eleutoráu.[26]
A pesar de tener ganar los comicios de 1970 con 52 escaños, los socialdemócrates dexáronse 50.000 votos y el restu de fuercies d'esquierda tamién habíen perdíu sofitos. Per otru llau, l'ascensu de los conservadores de Coalición Nacional y de la Lliga Rural supunxo'l cambéu a una coalición de centroderecha liderada por Teuvo Aura, alcalde de Helsinki, a partir del 14 de xunu de 1970.
En dexando'l gobiernu, centró los sos esfuercios na presidencia del Bancu de Finlandia. Na década de 1970 l'home fuerte del SDP yera Kalevi Sorsa, primer ministru en dos mandatos (1972-1975 y 1977-1979), con quien Koivisto caltuvo delles diferencies sobre la xestión económica.[26]
Segundu mandatu (1979-1982)
editarDempués de les eleiciones de 1979, nes que los partíos d'esquierda llograron mayoría, Sorsa arrenunció a ser primer ministru y el presidente Urho Kekkonen encamentó la formación d'un gobiernu de coalición a Koivisto. Este apostó por un frente popular de centroizquierda con centristes, socialistes, suecofineses ya independientes.[35]
La primer midida entamada por Koivisto foi un plan de reactivación económica ante la crisis del petroleu de 1979. Tol so mandatu tuvo marcáu poles disputa col llonxevu presidente Urho Kekkonen, quien a los sos 80 años nun quería perder el poder executivo y vía con rocea la creciente popularidá del socialdemócrata.[36][37] A pesar de que'l gabinete tuvo a puntu de cayer en 1981 por una disputa sobre polítiques sociales, Koivisto caltúvose firme nel so plan contra'l criteriu del presidente y del partíu del Centru, al que Kekkonen pertenecía.[36]
Presidente de Finlandia
editarKoivisto foi presidente de Finlandia del 27 de xineru de 1982 al 1 de marzu de 1994. Sol so mandatu hubo trés primeros ministros: Kalevi Sorsa (1982-1987), Harri Holkeri (1987-1991) y Esko Aho (1991-1995).[38]
La llegada del socialdemócrata producióse depués de 25 años de presidencia ininterrumpida d'Urho Kekkonen. Cuando ésti tuvo que dimitir por enfermedá en 1981, el primer ministru asumió la presidencia en funciones hasta les eleiciones presidenciales de 1982, nes que ganó con amplia ventaya nel colexu eleutoral a Harri Holkeri (Coalición Nacional) y Johannes Virolainen (Centru).[38] El mayor entueyu qu'hubo d'encarar el socialdemócrata fueron les crítiques pola inesperiencia n'asuntos esteriores.[39]
Koivisto carauterizar por una dirigencia menos intervencionista en política interior que la de Kekkonen.[23][24] Pa evitar mandatos tan llargos como'l del so antecesor, el parllamentu finés axustó una reforma constitucional que daba más poderes a la cámara y al primer ministru, amás de llindar el mandatu presidencial a dos periodos de seis años.[24][25]
A nivel internacional, Koivisto caltuvo la política de neutralidá activa ente'l bloque occidental y el bloque del este hasta la disolución de la Xunión Soviética,[40] y evitó reconocer a los trés repúbliques báltiques primero que les potencies occidentales.[41][42] Nos últimos años de la Guerra Fría sirvió como mediador ente Mikhaíl Gorbachov y los líderes d'Estaos Xuníos, Ronald Reagan y George H. W. Bush, con un alcuentru entamáu en Helsinki en 1990.[40][43] Más tarde llevó a cabo dos decisiones relevantes: arrenunciar a los alcuerdos del Tratáu de París p'amenorgar el pesu de les Fuercies Armaes de Finlandia, y reemplazar el Tratáu d'Asistencia Mutua Finu-Soviéticu por un nuevu alcuerdu con Rusia ensin cooperación militar.[26]
Dempués de ser reelixíu nes presidenciales de 1988,[44] Koivisto impulsó una nueva llei d'inmigración por que toos aquellos soviéticos con ancestros fineses o ingrios pudieren establecese en Finlandia como emigrantes retornaos.[45] A cambéu, l'estáu arrenunciaría a toa reivindicación territorial sobre tres provincies de Carelia, integraes en Rusia dende 1947.[46]
Cola desapaición de la URSS yá confirmada, en 1992 empecipió los trámites pal ingresu de Finlandia na Comunidá Económica Europea.[45] Tanto'l referéndum de ratificación como la entrada final en 1995 tuvieron llugar cuando yá terminara'l so mandatu.[47]
Últimos años
editarAl concluyir el so mandatu, Koivisto caltúvose retiráu de la política pero siguió representando a Finlandia como ex-xefe d'estáu en diversos actos internacionales, ente ellos los funerales d'Ingrid de Suecia (2000), de la Reina Madre Isabel del Reinu Xuníu (2002) y de Ronald Reagan (2004).
Unu de los asuntos más criticaos pola sociedá finesa foi la falta de sofitu esplícitu a la independencia d'Estonia. Sicasí, tres la so muerte desvelóse que Finlandia donara 100 millones de marcos finlandeses (16 millones d'euros) a organizaciones d'Estonia, camuflaes como «ayudes culturales», y el so presidente dexó que políticos exiliaos pudieren trabayar ellí con llibertá.[41][42]
Muerte
editarEn xineru de 2017, Mauno Koivisto sufrió un accidente domésticu nel que se quebró una mano y foi unviáu a una residencia de persones mayores. Nesi momentu fíxose públicu que'l ex-presidente carecía la enfermedá d'Alzheimer en fase avanzada, daqué que nun trescendiera antes per decisión familiar; la so esposa Taimi Tellervo ocupar de curia-y dende diba dellos meses.[48]
Dempués d'un agravamientu de la so enfermedá, Koivisto foi unviáu a curiaos paliativos y finó'l 12 de mayu de 2017 nel hospital Meilahti de Ḥélsinki, a los 93 años.[24]
El gobiernu finlandés entamó'l 25 de mayu un funeral d'estáu nel que participaron más de 30.000 ciudadanos, ente ellos el presidente Sauli Niinistö, el primer ministru Juha Sipilä y el dirixente socialdemócrata Paavo Lipponen. Foi soterráu con honores militares nel campusantu de Hietaniemi, cerca de les tumbes de los expresidentes Risto Ryti y Urho Kekkonen.[49]
Distinciones
editarFinlandia
editar- Gran Cruz y Collar de la Orde de la Rosa Blanca
- Gran Cruz de la Orde del Lleón de Finlandia
- Gran Cruz de la Orde de la Cruz de la Llibertá
Otros estaos
editar- Caballeru de la Orde de los Serafinos (Suecia, 1982)
- Gran Cruz y Collar de la Orde del Ferre (Islandia, 1982)
- Caballeru de la Orde del Elefante (Dinamarca, 1983)
- Gran Cruz y Collar de la Orde de San Olaf (Noruega, 1983)
- Medaya de primer clase de la Orde de la Cruz de Terra Mariana (Estonia, 2001)
- Orde de Sabela la Católica (España)
- Orde del Infante Don Enrique (Portugal)
Bibliografía
editar- Koivisto, Mauno (1997). Witness to History: The Memoirs of Mauno Koivisto, President of Finland. ISBN 1-85065-323-2.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Presidentti Mauno Koivisto». Office of the President of the Republic of Finland. Consultáu'l 25 mayu 2017.
- ↑ Afirmao en: Finnish Ministers database. Data de consulta: 25 mayu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.tpk.fi/Public/default.aspx?contentid=361853&nodeid=44807&culture=fi-FI. Data de consulta: 12 mayu 2017. Editorial: Office of the President of the Republic of Finland. Data d'espublización: 12 mayu 2017.
- ↑ «Presidentti Mauno Koivisto 1923–2017». Office of the President of the Republic of Finland (12 mayu 2017). Consultáu'l 12 mayu 2017.
- ↑ «State funeral of former Finnish president Mauno Koivisto on 25 May». Oficina del Primer Ministru (22 mayu 2017). Consultáu'l 25 mayu 2017.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Presidentti Koiviston kunniamerkit näyttelyssä kansallisarkistossa» (finlandés). Consultáu'l 21 febreru 2024.
- ↑ Afirmao en: Q118455666. Páxina: 74. Editorial: Ajatus Kirjat. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2003.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 9. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 11. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ URL de la referencia: http://web.jr56jajr60.fi/publichtml/wp-content/uploads/2018/Audio/JR_19860416.pdf. Data de consulta: 21 febreru 2024.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 13. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ Afirmao en: Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat. Páxina: 488. Editorial: Edita. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2017. Autor: Antti Matikkala.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 15. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ URL de la referencia: https://www.instagram.com/utjeanjaures/p/Cbcf-ZPjRQc/?img_index=1.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 17. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 19. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 21. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 23. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 25. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 27. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Afirmao en: Q113837913. Páxina: 29. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2018.
- ↑ 23,0 23,1 (en castellanu) Muerre a los 93 años el ex-presidente finlandés Mauno Koivisto. eldiario.es. 12 de mayu de 2017. https://www.eldiario.es/politica/Muerre-ex-presidente-finlandes-Mauno-Koivisto_0_643236014.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 Mauno Koivisto, Finland's former president, dies at 93. Reuters. 12 de mayu de 2017. https://www.reuters.com/article/us-finland-politics-koivisto/finlands-former-president-mauno-koivisto-dies-aged-93-idUSKBN1882SJ. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 25,0 25,1 Raines, Howell (3 de febreru de 1988) (n'inglés). Finnish Chief Wants to Cut Power of His Job. The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/1988/02/03/world/finnish-chief-wants-to-cut-power-of-his-job.html. Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 26,6 26,7 26,8 «Mauno Koivisto 1923–2017 – "Fundeeraava" valtiomies» (finés) (12 de mayu de 2017). Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ (en finés) Kun Mauno Koivisto oli hiuskarvan päässä kuolemasta. Päivän Lehti. 2 d'avientu de 2016. https://www.paivanlehti.fi/kun-presidentti-mauno-koivisto-oli-hiuskarvan-paassa-kuolemasta/. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ «Finnish Forces - Mauno Koivisto in the Continuation War» (inglés). Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 29,0 29,1 «President Mauno Koivisto - The President of the Republic of Finland: Former Presidents» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-11-09. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ (en finés) Toistensa tukena 64 vuotta - näin Mauno ja Tellervo Koiviston rakkaus on kestänyt. Iltalehti. 5 de xineru de 2017. http://m.iltalehti.fi/viihde/201701052200049782_vi.shtml. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ «Veteranos de Guerra y de voleibol de Finlandia n'aición en Helsinki» (8 de febreru de 2013). Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ 32,0 32,1 «Helsinki: Toma de posesión del reelixíu presidente Kekkonen» (castellanu) (2 de marzu de 1968). Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ «About Alko History». Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ «Abortion in Finland». Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ Koivisto puede formar una mayoría d'izquierdes en Finlandia. El País. 20 de xineru de 1982. https://elpais.com/diario/1982/01/20/internacional/380329205_850215.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 36,0 36,1 Wiskari, Werner (3 de mayu de 1981) (n'inglés). Premier of Finland gains amid criticism. The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/1981/05/03/world/premier-of-finland-gains-amid-criticism.html. Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ (en finés) Näin Mauno Koivisto kaatoi Kekkosen. Helsingin Sanomat. 1 de xunu de 2017. https://www.hs.fi/ulkomaat/art-2000005234737.html. Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ 38,0 38,1 (en finés) Mauno Koiviston aikana vahvistui parlamentarismi ja markka. Yle Uutiset. 8 de setiembre de 2006. https://yle.fi/aihe/artikkeli/2006/09/08/mauno-koiviston-aikana-vahvistui-parlamentarismi-ja-markka. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ Un socialdemócrata moderáu con sentíu común. El País. 27 de xineru de 1982. https://elpais.com/diario/1982/01/27/internacional/380934017_850215.html. Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ 40,0 40,1 Tanner, Jari (13 de mayu de 2017) (n'inglés). Mauno Koivisto, president who led Finland out of Soviet shadow, dies at 93. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/europe/mauno-koivisto-president-who-led-finland-out-of-soviet-shadow-dies-at-93/2017/05/13/50d53566-37eb-11y7-b4ee-434b6d506b37_story.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 41,0 41,1 (n'inglés) Late Finnish president covertly supported Estonian independence. ERR. 16 de mayu de 2017. http://news.err.ee/596074/late-finnish-president-covertly-supported-estonian-independence. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 42,0 42,1 (n'inglés) Ex-President Koivisto secretly funnelled money to support Estonian independence. Yle Uutiset. https://yle.fi/uutiset/osasto/news/ex-president_koivisto_secretly_funnelled_money_to_support_estonian_independence/9613509. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ Bush busca en Helsinki la lluz verde de Gorbachov Contra Sadam. El País. 9 de setiembre de 1990. https://elpais.com/diario/1990/09/09/portada/652831202_850215.html. Consultáu'l 9 de payares de 2017.
- ↑ (en castellanu) Mauno Koivisto, favoritu a la reelección nes presidenciales de mañana en Finlandia. El País. 30 de xineru de 1988. https://elpais.com/diario/1988/01/30/internacional/570495616_850215.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ 45,0 45,1 (en castellanu) "Queremos siguir ensin demoranza'l procesu d'integración na CE". El País. 9 de xunu de 1992. https://elpais.com/diario/1992/06/09/internacional/708040804_850215.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Finlandia arrenuncia al so reinvindicación sobre Carelia (6 de xineru de 1992) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1992/01/06/internacional/694652404_850215.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ La Europa de los 15. El País. 2 de xineru de 1995. https://elpais.com/diario/1995/01/02/opinion/789001211_850215.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ «Eeva: President Koivisto har alzheimer» (suecu) (4 de xineru de 2017). Consultáu'l 8 de payares de 2017.
- ↑ Teivainen, Aleksi (26 de mayu de 2017) (n'inglés). Over 30,000 watch funeral procession of President Mauno Koivisto. Helsinki Times. http://www.helsinkitimes.fi/finland/finland-news/domestic/14780-over-30-000-watch-funeral-procession-of-president-mauno-koivisto.html. Consultáu'l 8 de payares de 2017.
Enllaces esternos
editarWikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Mauno Koivisto.
- Mauno Koivisto na Internet Movie Database (n'inglés)
- «Mauno Koivisto». en Find a Grave. (n'inglés)
| Predecesor: Urho Kekkonen |
Presidente de Finlandia 1982 - 1994 |
Socesor: Martti Ahtisaari |
| Predecesor: Rafael Paasio Kalevi Sorsa |
Primer Ministru de Finlandia 1968 - 1970 1979 - 1982 |
Socesor: Teuvo Aura Kalevi Sorsa |
Datos: Q29021