Estáu soberanu

organización política con una alministración central d'un determináu territoriu

Un estáu soberanu, según la llexislación internacional, ye una entidá xurídica representada por un gobierno centralizáu que tien soberanía sobre una determinada área xeográfica. Les lleis internacionales definen a los Estaos soberanos por cuatro condiciones fundamentales: tener una población permanente, un territoriu definíu, un gobiernu y la capacidá d'establecer rellaciones con otros Estaos soberanos.[1] Teóricamente tamién se considera qu'un Estáu soberanu nun depende nin ta sometíu a cualesquier otru estáu o poder cimeru.[2]

Estaos miembros de les Naciones Xuníes, toos ellos Estaos soberanos, anque non necesariamente tolos Estaos soberanos son miembros de la ONX.

La esistencia o la desapaición d'un estáu ye una cuestión de fechu.[3] Ente que según la teoría declarativa de los Estaos, un Estáu soberanu puede esistir ensin ser reconocíu por otros Estaos soberanos, los estaos non reconocíos de cutiu atopen grandes dificultaes pa suscribir trataos internacionales n'igualdá de condiciones y p'establecer rellaciones diplomátiques plenes con otros estaos soberanos.

Orixe de los estaos

editar

Los Estaos surdieron cuando les persones "tresfirieron gradualmente la so llealtá d'un soberanu individual (como un rei, un duque, o un príncipe) a una entidá política territorial intanxible, l'Estáu".[4] Los Estaos nun son más qu'unu de les varios sistemes políticos remanecíos de la Europa feudal, como lo fueron les ciudaes-estáu, les confederaciones o los imperio con invocaciones universalistes al conceutu d'autoridá.[5]

El conceutu de soberanía tres la Paz de Westfalia

editar

Tres la Paz de Westfalia en 1648, impúnxose'l conceutu modernu de estáu-nación, basáu na plena soberanía de cada Estáu sobre'l so territoriu (onde ye independiente de la influencia d'otros Estaos), dándose la so forma inicial al sistema internacional d'Estaos que perduró hasta l'actualidá.

La soberanía ye un términu del que s'abusa con frecuencia.[6][7] Hasta bien entráu'l sieglu XIX, el conceutu radicalizáu d'un "estándar de la civilización" foi utilizáu rutinariamente pa determinar que ciertos pueblos del mundu nun yeren "civilizaos" porque escarecíen de sociedaes entamaes. Esta posición quedó reflexada y encontóse na idea de que ciertos pueblos escarecíen por completu de "soberanía", o siquier esta tenía un calter inferior a la de los pueblos "civilizaos".[8] Lassa Oppenheim señaló que "Quiciabes nun esista nenguna concepción política más revesosa que la del sentíu de soberanía. Ye un fechu indiscutible qu'esta concepción, desque introducióse na ciencia política hasta'l día de güei, nunca tuvo un significáu que fuera aceptáu universalmente."[9] D'acordies con H. V. Evatt, miembru del Tribunal supremu d'Australia, "La soberanía tampoco ye una cuestión ello ye que nin una cuestión de llei, si non una cuestión que nun se plantega n'absolutu."[10]

Darréu, la soberanía asumió un significáu distintu col desenvolvimientu del principiu de autodeterminación y col cuestionamiento de l'amenaza o del usu de la fuercia como normes ius cogens del derechu internacional modernu. La Carta de les Naciones Xuníes, el Borrador de la Declaración de los Derechos y los Deberes de los Estaos, y los estatutos de distintes organizaciones internacionales rexonales espresen el puntu de vista de que tolos Estaos son iguales jurídicamente, y que polo tanto esfruten de los mesmos derechos y tán suxetos a los mesmos deberes, basándose nel pixín fechu de la so esistencia como suxetos sol derechu internacional.[11][12] El derechu de les naciones pa determinar el so propiu sistema políticu y exercitar la soberanía permanente dientro de les llendes de les sos xurisdicciones territoriales ye llargamente reconocíu.[13][14][15]

En ciencia política, la soberanía ye de normal definida como l'atributu más esencial del Estáu, en forma de la so completa autosuficiencia nel marcu d'un ciertu territoriu, nel qu'exerz la so supremacía política con independencia d'Estaos estranxeros.[16]

El sistema de soberanía estatal establecíu tres la Paz de Westfalia, según Bryan Turner, supunxo "una separación de fechu más o menos clara ente relixón y Estáu, y reconoció el derechu de los príncipes a 'confesionalizar' l'Estáu, esto ye, a determinar l'afiliación relixosa de los sos reinos nel principiu pragmáticu de cuius regio, eius religio."[17]

Esti modelu de soberanía estatal foi darréu cuestionáu como un sistema impuestu pol Colonialismu Occidental. La idea de subordinar la relixón a la política, causó considerables problemes nel mundu islámicu,[17] porque conceutos como la "separación ente la relixón y l'Estáu" o la "conciencia individual" nun son xeneralmente reconocíos nel mundu islámicu como parte del so sistema social.

Coloquialmente, los términos "país", "nación" y "Estáu" suelen utilizase como sinónimos; pero entendíos puramente, espresen conceutos distintos:

  • País denota una rexón definida por elementos xeográficos o por fronteres polítiques.
  • Nación denota un espaciu pobláu por una comunidá que considera que comparte costumes, relixón, llingua, oríxenes, ascendencia o hestoria comunes. Aun así, los axetivos nacional y internacional son frecuentemente utilizaos pa referise a asuntos pertenecientes a lo que puramente se denominen Estaos soberanos, como cuando se fala de la capital nacional, o de la llei internacional.
  • Estáu referir al conxuntu d'instituciones de gobiernu y alministratives que tienen soberanía sobre un territoriu y una población determinaos. Los Estaos soberanos cunten con personalidá xurídica.

Reconocencia

editar

La reconocencia d'un Estáu significa la decisión d'otros Estaos soberanos pa tratalo tamién como un Estáu soberanu.[18] La reconocencia puede ser tanto espresu como implícitu, y de normal ye retroactivu nos sos efeutos. Nun significa necesariamente'l deséu d'establecer o caltener rellaciones diplomátiques.

Nun hai nengún principiu qu'obligue a los miembros de la comunidá de naciones alrodiu de los criterios pa la reconocencia d'un Estáu soberanu. Na práutica, los criterios son principalmente políticos, non llegales.[19] L.C. Green cita la reconocencia de los nonatos Estaos de Polonia y de Checoslovaquia mientres la Primer Guerra Mundial, señalando que "de magar, la reconocencia d'un Estáu soberanu ye un asuntu discrecional, abiertu a cualquier Estáu esistente p'aceptar como estatado a cualesquier otra entidá que deseye, entá a cuenta de la esistencia d'un territoriu o d'un gobiernu establecíos."[20]

Con tou, en derechu internacional, coesisten delles teoríes sobre la reconocencia d'Estaos soberanos.[21]

Teoría constitutiva

editar

La teoría constitutiva de los Estaos soberanos define un Estáu como suxetu del derechu internacional, si y solu si ta reconocíu como soberanu por otros Estaos. Esta teoría de reconocencia foi desenvuelta nel sieglu XIX. Según esta teoría, un Estáu ye soberanu si otru Estáu soberanu reconocer como tal. Por cuenta de ello, los nuevos Estaos podríen nun formar parte darréu de la comunidá internacional nin tar suxetos a les lleis internacionales, y implícitamente reconocíase que les naciones yá establecíes nun tuvieren que respetar el derechu internacional nes sos rellaciones con ellos.[22] En 1815, el Congresu de Viena reconoció tan solo 39 Estaos soberanos nel sistema diplomáticu européu, quedando firmemente establecíu que nel futuru los nuevos Estaos tendríen que ser reconocíos por otros Estaos, lo que significaba na práutica la reconocencia por una o más de les grandes potencies de la dómina.[23]

Una de les crítiques más importantes a esta llei ye'l tracamundiu causáu cuando dellos Estaos reconocen una entidá nueva pero otros Estaos non. Hersch Lauterpacht, unu de los principales ponentes d'esta teoría, suxirió que fora un deber de los Estaos l'otorgar la reconocencia como una posible solución. Aun así, na práutica un Estáu puede utilizar cualquier criteriu pa xulgar si tendría que dar la reconocencia o non, y nun tien obligación dalguna d'utilizar criterios prefijados. Munchos Estaos solo reconocen a otros Estaos si llogren dalguna ventaya d'esti fechu.[22]

En 1912, L. F. L. Oppenheim dixo lo siguiente alrodiu de la teoría constitutiva:

El derechu internacional nun diz qu'un Estáu nun esista mientres nun seya reconocíu, pero nun tien nenguna noticia de la so esistencia antes de la so reconocencia. Ye solu y puramente al traviés de la so reconocencia como un Estáu adquier Personalidá Internacional y pasa a ser Suxetu del Derechu Internacional.[24]

Teoría declarativa

editar

Por contraste, la teoría declarativa de la condición d'Estáu soberanu define un Estáu como un suxetu del derechu internacional si satisfai los criterios siguientes: 1) un territoriu definíu; 2) una población permanente; 3) un gobiernu y 4) una capacidá d'establecer rellaciones con otros Estaos. Según la teoría declarativa, un Estáu ye soberanu independientemente de la so reconocencia por otros Estaos. El modelu declarativo foi espresáu na conocida Convención de Montevideo de 1933.[25]

L'Artículu 3º de la Convención de Montevideo declara que la condición política d'Estáu soberanu ye independiente de la reconocencia por otros Estaos, y el nuevu Estáu nun ta suxetu a la prohibición de defendese a sigo mesmu.[26] En contraste, como yá s'indicó nos párrafos anteriores, la reconocencia por otros Estaos soberanos ta consideráu como un requisitu imprescindible na teoría constitutiva.

Una opinión similar sobre "les condiciones nes qu'una entidá constitúi un Estáu" ta espresáu nes Opiniones de la Xunión Europea conteníes na documentación del Comité d'Arbitraxe de Badinter, que sostién qu'un Estáu definir por tener un territoriu, una población y una autoridá política.

Práutica de los Estaos

editar

La práutica de los Estaos en rellación cola reconocencia d'otros nuevos Estaos asítiase davezu ente les opciones declarativas y les constitutives,[27] partiendo de la base de que'l derechu internacional nun obliga a un Estáu a reconocer a otros Estaos.[28]

La reconocencia se evira de cutiu cuando un nuevu Estáu percíbese como illexítimu o'l so establecimientu supón la rotura del derechu internacional. El cuasi universal non-reconocencia pola comunidá internacional de la república de Rodesia (presidida por Ian Smith ente 1964 y 1978) o de Xipre del Norte son bonos exemplos d'esti fechu. Nel primer casu, la reconocencia foi llargamente negáu cuando una minoría blanca usurpó'l poder ya intentó formar un Estáu alliniáu cola Sudáfrica de la política racista del apartheid, un movimientu que'l Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes describió como la creación d'un "réxime illegal por una minoría racista".[29] Nel segundu casu, la reconocencia foi llargamente refugáu por cuenta de que el Estáu creáu en Xipre del Norte foi la resultancia de la invasión militar illegal protagonizada per Turquía en 1974.[30]

Estaos de facto y de iure

editar

La inmensa mayoría de los Estaos soberanos ser de iure y de facto (esto ye, ser llegalmente y de fechu). Aun así, un Estáu puede ser reconocíu solo como un Estáu de iure, como nel casu del gobiernu llexítimu d'un territoriu sobre'l que nun tien control real. Por casu, mientres la Segunda Guerra Mundial, los gobiernos nel exiliu de numberosos Estaos europeos continentales caltuvieron rellaciones diplomátiques colos Aliaos, a pesar de que los sos países taben daquella so la ocupación nazi. La OLP y l'Autoridá Palestina reclamen que Palestina ye un Estáu soberanu, una reivindicación reconocida por dellos Estaos, anque'l territoriu permanez de facto sol control d'Israel. Otres entidaes pueden tener control de facto sobre un territoriu pero escarecen de reconocencia internacional; estos pueden ser consideraos pola comunidá internacional como Estaos de facto namái[31] Tán consideraos Estaos de iure solo según les sos propies lleis y nel so casu, polos Estaos que los reconocen. Por casu, Somalilandia ye xeneralmente consideráu como un Estáu d'esti tipu.[32][33][34][35] (vease la rellación d'Estaos con reconocencia parcial, onde figura una llista de les entidaes con mires de ser universalmente reconocíes como Estaos soberanos, pero que nun tienen reconocencia diplomática internacional).

Rellación ente Estáu y gobiernu

editar

A pesar de que los términos "Estáu" y "gobiernu" suel emplegase de forma indistinta, el derechu internacional estrema ente una entidá estatal y el so gobiernu: por casu, a un "gobiernu nel exiliu" ye-y aplicable nítidamente esta distinción.[36][37] Los Estaos son entidaes xurídiques inmateriales, y puramente non se corresponen con nengún tipu d'organización.[38] Sicasí, de normal solo'l gobiernu d'un Estáu puede adquirir compromisos nel so nome, como, por casu, nel casu de los trataos internacionales.[37]

Estinción d'un Estáu

editar

Polo xeneral, los Estaos son entidaes permanentes, anque ye posible la so desapaición, yá seya de forma voluntaria o pola imposición de fuercies esteriores, como nel casu de les conquistes militares. Puesto que los Estaos nun son entidaes xurídiques físiques, la so estinción nun puede llevase a cabu por aciu l'usu esclusivu de la fuercia físico.[39] Na práutica, abolir un Estáu rique una serie d'actos xudiciales y sociales.

Carauterización ontolóxica del Estáu

editar

La carauterización ontolóxica del Estáu foi una tema d'alderique filosóficu, especialmente alrodiu de si l'Estáu, una entidá inmaterial que naide puede ver o tocar, realmente esiste.[40][41]

L'Estáu como entidá "quasi astracta"

editar

Argumentóse qu'una razón potencial del discutiniu alrodiu de la esistencia de los Estaos foi que nun tienen un llugar claru na tradicional dualidá platónica de lo concreto y lo astracto.[42] Carauterísticamente, los oxetos concretos son los que tienen una posición nel tiempu y nel espaciu (de la que los Estaos escarecen, porque anque los sos territorios tienen un allugamientu espacial, los Estaos nun son lo mesmo que los sos territorios); y los oxetos astractos son aquellos que nun tienen posición nin nel tiempu nin nel espaciu (los Estaos tienen una posición nel tiempu, pos pueden ser creaos nun determináu momentu, y escastase nun tiempu futuru). Los oxetos astractos son intrínsicamente non-causales por completu, lo que tampoco ye una de les carauterístiques del Estáu, desque pueden actuar nel mundu real y pueden causar ciertos acontecimientos (aun así, solo al traviés de les aiciones desempeñaes nel so nome polos sos representantes).[43] Poro, razonóse que los Estaos pertenecen a una tercer categoría, lo "quasi astractu", conceutu que entronca cola área filosófica de la documentalidad, una teoría ontolóxica qu'analiza la función de los documentos pa entender por completu la realidá social. Los oxetos quasi astractos, como los Estaos, pueden ser aprehendidos al traviés de los sos actos documentales, y tamién pueden ser manipulables, como nel casu de les obligaciones derivaes de los trataos o cuando sumen como resultáu d'una guerra.[42]

Los espertos en rellaciones internacionales estremar en dos escueles distintes al respective de la so opinión sobre la carauterización ontolóxica del Estáu: realistes y pluralistes. Los realistes sostienen que'l mundu ye'l primeru de los Estaos, y que les rellaciones interestatales y la identidá del Estáu defínense primero que les rellaciones internacionales con otros Estaos. Per otru llau, los pluralistes creen que l'Estáu nun ye l'actor únicu de les interaiciones y les rellaciones internacionales ente los estaos, y que l'Estáu ta compitiendo contra otros munchos actores.[44]

L'Estáu como "entidá espiritual"

editar

Otra teoría de la ontoloxía del Estáu ye que se trata d'un ente espiritual o "entidá mística" col so ser propiu, distintu al de los miembros del Estáu.[45] El filósofu idealista alemán Georg Hegel (1770-1831) foi quiciabes el más importante defensor d'esta teoría.[45] La definición hegeliana del estáu ye: "la Idea Divina como esiste sobre la Tierra."[46]

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. Vease'l llibru siguiente: Malcolm Nathan Shaw (2003). International law. Cambridge University Press, páx. 178. «Article 1 of the Montevideo Convention on Rights and Duties of States, 1 lays down the most widely accepted formulation of the criteria of statehood in international law. It note that the state as an international person should possess the following qualifications: (a) a permanent population; (b) a defined territory; (c) government; and (d) capacity to enter into relations with other states.»
  2. Vease'l llibru siguiente: (1995) Nandasiri Jasentuliyana: Perspectives on international law. Kluwer Law International, páx. 20. «So far as States are concerníi, the traditional definitions provided for in the Montevideo Convention remain generally accepted.»
  3. (2002) «Notes to pages», Determining boundaries in a conflicted world: the role of uti possidetis. McGill-Queen's Press - MQUP, páx. 181. ISBN 978-0-7735-2424-8.
  4. ; Fahrer, Chuck (2004) Political Geography, 3rd, Hoboken: Wiley, páx. 14. ISBN 0-471-35266-7.
  5. (1994) The Sovereign State and its Competitors: An Analysis of Systems Change. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 0-691-03356-0.
  6. (1999) Sovereignty: Organised Hypocrisy. Princeton University Press. ISBN 0-691-00711-X.
  7. Núñez, Jorge Emilio. «About the Impossibility of Absolute State Sovereignty». International Journal for the Semiotics of Law. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11196-013-9333-x. 
  8. «From Trusteeship to Self-Determination and Back Again: The Role of the Hague Regulations in the Evolution of International Trusteeship, and the Framework of Rights and Duties of Occupying Powers». Loy. L.A. Int'l & Comp. L. Rev. 31:  páxs. 85–142 [p. 94]. 2009. 
  9. Lassa Oppenheim, International Law 66 (Sir Arnold D. McNair ed., 4th ed. 1928)
  10. (1997) «Sovereignty in cases of Mandated Territories», International law and the protection of Namibia's territorial integrity. Martinus Nijhoff Publishers, páx. 40. ISBN 90-411-0412-7.
  11. «Chapter IV Fundamental Rights and Duties of States». Secretariat of The Organization of American States. Consultáu'l 21 de payares de 2010.
  12. «Draft Declaration on Rights and Duties of States». UN Treaty Organization. Consultáu'l 21 de payares de 2010.
  13. «General Assembly resolution 1803 (XVII) of 14 December 1962, "Permanent sovereignty over natural resources"». United Nations. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2011. Consultáu'l 21 de payares de 2010.
  14. Schwebel, Stephen M., The Story of the O.N.'s Declaration on Permanent Sovereignty over Natural Resources, 49 A.B.A. J. 463 (1963)
  15. «International Covenant on Civil and Political Rights».
  16. Grinin L. Y. Globalization and Sovereignty: Why do States Abandon their Sovereign Prerogatives?
  17. 17,0 17,1 Turner, Bryan (July 2007). «Islam, Religious Revival and the Sovereign State». Muslim World 97 (3):  páxs. 405–418. 
  18. "Recognition", Encyclopedia of American Foreign Policy.
  19. See B. Broms, "IV Recognition of States", pp 47-48 in International law: achievements and prospects, UNESCO Series, Mohammed Bedjaoui(ed), Martinus Nijhoff Publishers, 1991, ISBN 92-3-102716-6 [1]
  20. See Israel Yearbook on Human Rights, 1989, Yoram Dinstein, Mala Tabory eds., Martinus Nijhoff Publishers, 1990, ISBN 0-7923-0450-0, page 135-136 [2]
  21. Thomas D. Grant, The recognition of states: law and practice in alderique and evolution (Westport, Connecticut: Praeger, 1999), chapter 1.
  22. 22,0 22,1 (1998) Sourcebook on Public International Law. Routledge, páx. 201–2. ISBN 1-85941-050-2.
  23. Kalevi Jaakko Holsti Taming the Sovereigns p. 128.
  24. Lassa Oppenheim, Ronald Roxburgh (2005). International Law: A Treatise. The Lawbook Exchange, Ltd., páx. 135. ISBN 1-58477-609-9.
  25. Hersch Lauterpacht (2012). Recognition in International Law. Cambridge University Press, páx. 419.
  26. http://www.oas.org/juridico/english/treaties/a-40.html
  27. Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law, 5th, Cambridge University Press, páx. 369. ISBN 0-521-53183-7.
  28. Opinion Non. 10. of the Arbitration Commission of the Conference on Yugoslavia.
  29. United Nations Security Council Resolution 216
  30. United Nations Security Council Resolution 541
  31. Staff writers (20 February 2008).
  32. «De facto Statehood? The Strange Case of Somaliland». Yale Journal of International Affairs 3:  p. 60–79. 2008. Archivado del original el 2011-12-13. https://web.archive.org/web/20111213214545/http://yalejournal.org/wp-content/uploads/2011/01/083206arieff.pdf. Consultáu'l 4 de xineru de 2010. 
  33. «The List: Six Reasons You May Need A New Atles Soon». Foreign Policy Magacín (July 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 2009-01-13. Consultáu'l 4 de xineru de 2010.
  34. «Overview of De-facto States». Unrepresented Nations and Peoples Organization (July 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 2010-06-03. Consultáu'l 4 de xineru de 2010.
  35. Wiren, Robert (April 2008). «France recognises de facto Somaliland». Les Nouvelles d'Addis Magacín. Consultáu'l 4 de xineru de 2010.
  36. «The Distinction Between State and Government». The Geography Compass 7 (8):  páxs. 556–566. 2013. http://www.edwardheath.net/wp-content/uploads/2013/08/State_and_Government.pdf. 
  37. 37,0 37,1 (2006) The Creation of States in International Law, 2nd, Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-826002-4.
  38. «An Ontological Analysis of States: Organizations vs. Llegal Persons». Applied Ontology 5:  p. 109–125. 2010. http://www.edwardheath.net/wp-content/uploads/2013/01/States_v_Llegal_Persons.pdf. 
  39. «The Involuntary Extinction of States: An Examination of the Destruction of States though the Application of Military Force by Foreign Powers since the Second World War». The Journal of Military Geography 1:  páxs. 17–29. 2011. http://www.edwardheath.net/wp-content/uploads/2013/01/Destruction-of-States.pdf. 
  40. «On the ontological status of the state». European Journal of International Relations 2 (4). 1996. doi:10.1177/1354066196002004002. 
  41. A. James (1986).
  42. 42,0 42,1 «A documentary theory of states and their existence as quasi-abstract entities». Geopolitics 19 (3):  páxs. 1–29. 2014. doi:10.1080/14650045.2014.913027. Archivado del original el 2016-03-03. https://web.archive.org/web/20160303213829/https://dl.dropboxusercontent.com/o/46395762/My%20Articles/Documentary%20Theory%20of%20States.pdf. Consultáu'l 16 de setiembre de 2014. 
  43. «A theory of social agentivity and its integration into the descriptive ontology for linguistic and cognitive engineering». International Journal on Semantic Web and Information Systems 7 (4):  páxs. 62–86. 2011. doi:10.4018/jswis.2011100103. http://www.edwardheath.net/wp-content/uploads/2013/01/Social_Agentivity.pdf. Consultáu'l 16 de setiembre de 2014. 
  44. Ringmar, Erik (1996). «On the Ontological Status of the State». European Journal of International Relations 10 (2). 
  45. 45,0 45,1 Fundamentals of Government, pg. 71,
  46. Fundamentals of Government, pg. 71 (citing Hegel's Philosophy of History, trans.

Bibliografía

editar
  • Schmandt, Henry J., and Paul G. Steinbicker. Fundamentals of Government (Milwaukee: The Bruce Publishing Company, 1954 [2nd printing, 1956]).

Llectures rellacionaes

editar
  • Chen, Ti-chiang. The International Law of Recognition, with Special Reference to Practice in Great Britain and the United States. London, 1951.
  • Crawford, James. The Creation of States in International Law. Oxford University Press, 2005. ISBN 0-19-825402-4, pp. 15–24.
  • Lauterpacht, Hersch (2012). Recognition in International Law. Cambridge University Press.
  • Raič, D. Statehood and the Law of Self-determination. Martinus Nijhoff Publishers, 2002. ISBN 978-90-411-1890-5. p 29 (with reference to Oppenheim in International Law Vol. 1 1905 p110)
  • Schmandt, Henry J., and Paul G. Steinbicker. Fundamentals of Government, "Part Three. The Philosophy of the State" (Milwaukee: The Bruce Publishing Company, 1954 [2nd printing, 1956]). 507 pgs. 23 cm. LOC classification: JA66 .S35 https://lccn.loc.gov/54010666

Enllaces esternos

editar