Claviceps purpurea

Claviceps purpurea; morrín
Clasificación científica
Reinu:	Fungi
División:	Ascomycota
Clas:	Sordariomycetes
Orde:	Hypocreales
Familia:	Clavicipitaceae
Xéneru:	Claviceps
Especie:	C. purpurea
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

Les especies de fungos con nome común en llingua asturiana márquense como ^Nmic. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. El morrín^[1] (Claviceps purpurea) ye un fungu parásitu del xéneru Claviceps que consta de más de cincuenta especies. Toes elles puen afeutar a una gran variedá de ceberes y yerbes, magar que la so anfitrión más común ye'l centenu. Cuando'l nucleu del morrín se deposita na tierra permanez n'estáu lletárxicu o esclerotium hasta que se dan les condiciones aparentes pa espolletar y pasar a la fase granible, na que se desenvuelve como una minúscula cogorda lliberando les espores fúnxiques. Estes espores son de forma bien allargada con una espesura d'apenes 1 micra.

Les infestaciones d'esti fungu causen l'amenorgamientu de producción en calidá y cantidá de granu y segáu y, si estes colleches infestaes s'usen p'alimentar al ganáu, puen provocar una enfermedá llamada ergotismu.

El morrín, ente otros compuestos, contién alcaloides del grupu ergolina, como la ergocristina, ergometrina, ergotamina y ergocriptina. Toes estes sustancies tienen un ampliu espectru d'aición nel cuerpu, incluyíos efeutos vasoconstrictores a nivel circulatoriu o de neurotransmisión.

Ente los científicos qu'estudiaron esti fungu y los sos derivaos alcuéntrase Albert Hofmann, que los sos esperimentos empobináronlu al descubrimientu de la dietilamida del ácidu lisérxicu (LSD), un poderosu enteóxenu deriváu del morrín qu'afeuta al sistema serotoninérxicu

El morrín úsase pa inducir albuertos y detener les hemorraxes uterines tres el partu, pero anguaño sustituyóse por sustancies sintétiques.

Desenvuélvese nel ovariu del centenu, polo que en Castiella denómenlu «cornezuelo del centeno», anque tamién invade, anque menos fruecuentemente, el trigu, l'avena y la cebada; entós denómase «carbonizo». Abonda nos años húmedos en campos desdexaos d'esta cebera. Ye frecuente en contornes lluvioses de la península ibérica, sobremanera en Galicia, Asturies y norte de Portugal, Tenerife, Mogador y sur de Rusia.

*morrín* infestando una espiga de centenu.

El so aspeutu, que recuerda'l de pequeños clavinos llixeramente curvaos, de seición vagamente triangular y terminaos nuna esferina a manera de tiesta de clavu, dan llugar al so nome científicu. Estes fructificaciones, que bilten de les espigues del centenu, algamen un llargor de 40 a 60 mm de llargor por unos 4 ó 5 mm de gruesu, de color ablancazáu de primeres que dempués se torna de color negru azuláu.

Fuertemente velenosu poles sustancies tóxiques que contién (ácidos ergotínicos y esfacélicos, ecbolina o ergotinina, etc.), la so presencia ente los granos molturaos (molíos) de centenu puede producir importantes trestornos na salú de quien lu inxera. Usáu en farmacopea, conócense les sos propiedaes dende tiempos bien antiguos. Anque los chinos emplegar n'obstetricia pa contraer l'úteru y evitar les hemorraxes nel postpartu, nun foi reconocíu como droga n'Europa hasta finales del sieglu XVI, magar que nun s'utilizó científicamente hasta'l sieglu XVII.

Ente les sustancies químiques que contién ta l'ácidu lisérxicu, precursor del potente alucinóxenu conocíu como LSD.

Na Edá Media, la inorancia de les sos propiedaes tóxiques dexó qu'acompañara frecuentemente al granu de centenu emplegáu pa faer farina, provocando'l so consumu bederres y devastadores enfermedaes na población.

Historia

El ciclu de la enfermedá del fungu del morrín foi descritu per primer vegada na década de 1800. Sicasí, conócense referencies a epidemies producíes por él en persones y animales dellos sieglos enantes d'esa fecha. L'envelenamientu humanu debíu al consumu de granu infestáu foi bien común n'Europa mientres la Edá Media.

Inclusive s'especula que los xuicios de les bruxes de Salem pudieron ser desencadenaos por delles moces que consumieren centenu contamináu.

Dellos investigadores sostienen que'l beberaxu consumíu polos participantes nos antiguos misterios griegos de los eleusinos, llamáu «kykeon» y ellaboráu a partir de poléu y cebada, podría producir nos participantes diversos efeutos allucinóxenos atribuyibles al morrín.

Dellos pasaxes de la Biblia interpretáronse como referencies a la enfermedá producida pola intoxicación del morrín del centenu, denomada ergotismu o, popularmente, «fueu del infiernu» o «fueu de San Antón», anque ye posible que sían simples hipótesis especulatives. Lo cierto ye que l'orixe de la denominación ye real; Joaquín de Villalba documenta que nel añu 1214, en Castrojeriz, fundóse'l conventu de San Antón pa dar amparu a los enfermos del llamáu, por antífrasis, «fueu sagráu» («ignis sacer»), «fueu del infiernu» o «fueu de San Antón», enfermedá más lesiva que la mesma llepra, pos les estremidaes van consumiéndose hasta esprendese, lisiando y matando a los enfermos que namái pueden rezar y llevar amuletos.

Ver tamién

San Antonio Abad

Referencies

↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.

Enllaces esternos

morrín del centenu

[25371c05886d508f0bd3b89319c1e188ec3c8883-1] URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.

[1]