Koloniale Konferensie van Berlyn

Die Berlynse Konferensie van 1884-85, ook bekend as die Kongo Konferensie (Duits: Kongokonferenz) of Wes-Afrika Konferensie (Westafrika-Konferenz), het Europese kolonisasie en handel in Afrika gereguleer gedurende die nuwe imperialisme-tydperk en saamgeval met die skielike opkoms van Duitsland as 'n imperiale mag. Die konferensie is georganiseer deur Otto von Bismarck, eerste kanselier van Duitsland. Die uitkoms daarvan, die finale ooreenkoms van die Berlynse Konferensie, kan beskou word as die formalisering van die Stormloop vir Afrika (Duits: Wettlauf um Afrika Engels: Scramble for Africa). Die konferensie het 'n tydperk van toenemende koloniale aktiwiteite deur Europese magte ingelui, wat die meeste bestaande vorme van Afrika-outonomie en selfbestuur uitskakel of oorheers.

Vroeë geskiedenis van die Berlynse Konferensie

Koloniale Konferensie van Berlyn (1884) waartydens Afrika tussen die Eurpopese moondhede verdeel is.

Vóór die konferensie het die Europese diplomasie Afrika-inheemse mense op dieselfde wyse behandel as die Indiane van die Nuwe Wêreld, wat handelsverhoudinge met die inheemse hoofde gevorm het. In die vroeë 1800's het die soeke na ivoor, wat toe dikwels in die vervaardiging van luukse produkte gebruik is, baie wit handelaars verder in die binneland van Afrika gelei. Teen 1870 het die momentum van Europese intervensie in Afrika vinnig toegeneem, wat as die verowering van Afrika beskou kan word. Met die uitsondering van handelsposte langs die kus, is die vasteland op daardie stadium in wese geïgnoreer.

In 1876 het Koning Leopold II van België, wat voorheen die Association Internationale Africaine (Internasionale Afrika-vereniging) van dieselfde jaar gestig het, Henry Morton Stanley genooi om hom by te staan in die ondersoek en 'beskawing' na die vasteland te bring. In 1878 is die Association internationale du Congo (Internasionale Kongo-vereniging) ook gevorm, met meer ekonomiese doelwitte, maar nog steeds nou verwant aan die vorige vereniging. Leopold het in die geheim die buitelandse beleggers in die Kongo-vereniging omgekoop, wat na imperialistiese doelwitte gedraai is, met die Internasionale Afrika-vereniging hoofsaaklik as 'n filantropiese front.

Van 1878 tot 1885 het Stanley teruggekeer na die Kongo, nie as 'n verslaggewer nie, maar as 'n gesant van Leopold met die geheime missie om te organiseer wat later bekend sal word as die Kongo-Vrystaat. Die Franse intelligensie het Leopold se planne ontdek, en Frankryk het vinnig met sy eie koloniale verkenning begin. In 1881 is die Franse vlootoffisier, Pierre de Brazza, na Sentraal-Afrika gestuur, in die Wes-Kongo-bekken gereis en het die Franse vlag oor die nuutgestigte Brazzaville, in die huidige Republiek van die Kongo, gehys. Portugal, wat reeds 'n lang, maar wesenlike verlate koloniale ryk in die gebied gehad het, het die gebied deur die meestal ontbinde gelastigde-staat Kongo-ryk geëis. Die eise is gebaseer op ou verdrae met Spanje en die Rooms-Katolieke Kerk. Dit het vinnig op 26 Februarie 1884 met sy voormalige bondgenoot, die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland, 'n verdrag gesluit om die Kongo-vereniging se toegang tot die Atlantiese Oseaan te verhoed.

Teen die vroeë 1880's het die Europese belangstelling in die vasteland dramaties toegeneem weens baie faktore, insluitend diplomatieke maneuvers, die daaropvolgende koloniale verkenning en erkenning van Afrika se oorvloed van waardevolle hulpbronne soos goud, hout, grond en markte. Stanley se kartering van die Kongo-rivierkom (1874-77) het die laaste terra incognita van Europese kaarte van die vasteland verwyder en die gebiede van Britse, Portugese, Franse en Belgiese beheer afgebaken. Die magte het geveg om hierdie rowwe grense na hul verste moontlike grens te stoot en enige potensiële plaaslike minderheidskragte uit te skakel wat moeilik kan wees vir die Europese mededingende diplomasie.

Frankryk het beweeg om Tunisië, een van die laaste van die Barbary Seerower-state, oor te neem, onder die voorwendsel van 'n ander seerower insident. Franse eise deur Pierre de Brazza is vinnig versterk met die Franse beheer oor die gebied wat nou die Republiek van die Kongo is in 1881 en Guinee in 1884. Italië het deel geword van die Drievoudige Verbond (1882), wat Bismarck se noukeurige planne met die staat ontwrig het en Duitsland gedwing het om betrokke te raak in Afrika. In 1882 het Brittanje die geopolitieke omvang van die Portugese beheer aan die kus besef, maar deur Frankryk ooswaarts oor Sentraal-Afrika na Ethiopië, die Nyl en die Suezkanaal te sien, het Brittanje sy belangrike handelsroete deur Egipte en sy Indiese Ryk bedreig.

Onder die voorwendsel van die ineenstorting van Egiptiese finansiering en 'n daaropvolgende oproer, waarin honderde Europeërs en Britse onderdane vermoor of beseer is, het die Verenigde Koninkryk ingegryp in nominale Ottomaanse Egipte. Daardeur het die Verenigde Koninkryk ook oor die Soedan beheer verkry en wat later sou bekend word as Britse Somaliland.

Konferensie

As gevolg van die Europese wedloop vir kolonies het Duitsland begin met eie ekspedisies, wat beide Britse en Franse staatsmanne bekommerd gemaak het. Met die hoop om hierdie broeiende konflik vinnig te kalmeer, het Koning Leopold II vir Frankryk en Duitsland oortuig dat die gemeenskaplike handel in Afrika in die beste belang van al drie lande was. Met die steun van die Britte en die inisiatief van Portugal het Otto von Bismarck, die Duitse kanselier, verteenwoordigers van 13 nasies in Europa sowel as die Verenigde State aangesproor om aan die Berlynse Konferensie in 1884 deel te neem om gesamentlike beleid ten opsigte van die vasteland van Afrika, uit te werk.

Die konferensie is op 15 November 1884 geopen en het op 26 Februarie 1885 geeindig. Terwyl die aantal gevolmagtigdes per land verskil, het die volgende 14 lande verteenwoordigers gestuur om die Berlynse konferensie by te woon en die volgende het die Berlynse Wet onderteken:

• Oostenryk-Hongarye
• België
• Denemarke
• Frankryk
• Duitse Keiserryk
• Koningkryk van Italië
• Nederland
• Ottomaanse Ryk
• Koningkryk van Portugal
• Russiese Ryk
• Spanje
• Unie tussen Swede and Noorweë
• Verenigde Koninkryk
• Brasilië
• Verenigde State – alhoewel die Verenigde State die reg voorbehou om die uitkomste van die konferensie te weier of te aanvaar.

Die konferensie is op Saterdag 15 November 1884 by Bismarck se amptelike woning op Wilhelmstrasse (plek van die Kongres van Berlyn ses jaar vroeër) belê. Bismarck het die voorsitterskap aanvaar. Die Britse verteenwoordiger was sir Edward Malet (ambassadeur tot die Duitse Ryk). Henry Morton Stanley het as 'n Amerikaanse afgevaardigde bygewoon. Aan hierdie konferense neem geen Afrika state deel nie en daar was ook nie 'n enkele Afrikaan aanwesig nie.

Finale ooreenkoms

Die finale Kongo-ooreenkoms het uit 38 artikels bestaan wat die volgende punte insluit:

• Om openbare aanvaarding te verkry, het die konferensie besluit om slawerny deur Afrika en Islamitiese magte te beëindig. Dus, 'n internasionale verbod op die slawehandel in hul sfere van invloed is deur die Europese lede onderteken. Vanweë hierdie punt het die skrywer Joseph Conrad sarkasties na die konferensie verwys as die "International Society for the Suppression of Savage Customs" in sy novella Heart of Darkness.
• Die Kongo-Vrystaat is bevestig as die privaat eiendom van die Kongo-vereniging, wat Leopold se beloftes ondersteun het om die land oop te hou vir alle Europese beleggings. Die gebied van vandag se Demokratiese Republiek van die Kongo, sowat twee miljoen vierkante kilometer, is deur die Europese magte bevestig as hoofsaaklik die eiendom van Leopold II (maar later is dit georganiseer as 'n Belgiese kolonie onder staatsadministrasie).
• Die 14 ondertekenende state sou vryhandel in die Malawimeer sowel as Malawimeer hê, en oos daarvan in 'n gebied suid van 5 ° N.
• Die Niger-en Kongo-riviere is vrygestel vir skeepsverkeer.
• 'n Beginsel van effektiwiteit (gebaseer op 'effektiewe besetting', sien hieronder) is ingestel om lande te verhoed om kolonies slegs in naam op te stel.
• Enige nuwe aksie van die besit neem van enige deel van die Afrika-kus sal deur die land wat die besit geneem of 'n protektoraat gevestig het aan die ander ondertekenende lande verklaar.
• Definisie van gebiede waarin elke Europese mag 'n eksklusiewe reg gehad het om die wettige eienaarskap van grond (wettig in die oë van die ander Europese magte "na te streef").
• Die eerste verwysing in die internasionale reg tot die verpligtinge wat aan "invloedsfere" geheg word, is vervat in die Berlynse ooreenkoms.

Beginsel van effektiewe besetting

Die beginsel van effektiewe besetting het verklaar dat lande slegs regte oor koloniale gebiede kan verkry as hulle die gebied of beset of 'effektief beset.' Met ander woorde, indien hulle verdrae gehad het met plaaslike leiers, as hulle hul vlag daar laat wapper het, en as hulle 'n administrasie in die gebied gevestig het om dit te regeer met 'n polisiemag om orde te behou. Die koloniale mag kan ook ekonomies van die kolonie gebruik maak. Hierdie beginsel het belangrik geword, nie net as basis vir die Europese magte om territoriale soewereiniteit in Afrika te verkry nie, maar ook om die grense van hul onderskeie oorsese besittings te bepaal. Vir effektiewe besetting was dit in sommige gevalle 'n kriterium vir die beslegting van geskille oor die grense tussen kolonies. Aangesien die Berlynse ooreenkoms egter beperk was tot die lande wat aan die Afrika-kus gefront het, het Europese magte in talle gevalle later aanspraak gemaak op regte oor grond in die binneland sonder om die vereiste van effektiewe besetting te toon, soos uiteengesit in Artikel 35 van die finale ooreenkoms.

Tydens die Berlynse Konferensie van 1885 is die omvang van die beginsel van doeltreffende besetting sterk betwis tussen Duitsland en Frankryk. Die Duitsers, wat nuut was op die vasteland van Afrika, het in wese geglo dat, sover dit die uitbreiding van mag in Afrika betref, geen koloniale mag enige reg op 'n gebied sou hê nie, tensy die staat sterk en effektiewe politieke beheer uitgeoefen het en so doende, slegs vir 'n beperkte tydperk, in wese slegs 'n besettingsmag. Brittanje is egter van mening dat Duitsland 'n laatkomer was op die vasteland en dit vermoedelik onwaarskynlik was om enige nuwe besittings te verkry, afgesien van die reeds besette gebiede wat vinnig beskou was as meer waardevol as Britse besette gebiede. Gegewe die logika, is dit algemeen aanvaar deur Brittanje en Frankryk dat Duitsland belangstelling gehad het om die ander Europese magte op die vasteland in die verleentheid te stel en hulle te dwing om hul besittings op te gee as hulle nie 'n sterk politieke teenwoordigheid kon toon nie. Aan die ander kant het die Verenigde Koninkryk groot territoriale besittings op die vasteland gehad wat hulle wou behou, terwyl hulle terselfdetyd hul verantwoordelikhede en administratiewe koste wou verminder het. Uiteindelik het die Britse beskouing die oorhand gekry.

Die afkeer om te heers wat die Europeërs "oorwin" het, is duidelik in die protokolle van die Berlynse Konferensie, maar veral in die beginsel van effektiewe besetting. In ooreenstemming met Duitsland en Brittanje se teenstrydige standpunte het die lande uiteindelik ingestem dat dit deur 'n Europese mag ingestel kon word wat 'n soort basis op die kus gevestig het, vanwaar dit na die binneland kon uitbrei. Die Europeërs het nie geglo dat die reëls van besetting, die Europese hegemonie op die grond vereis het nie. Die Belge wou oorspronklik by die "doeltreffende besetting" vereiste bepalings insluit dat "vrede geadministreer moet word", maar ander lande, veral Brittanje en Frankryk, het daardie wysiging uit die finale dokument uitgehaal.

Hierdie beginsel, saam met ander wat tydens die konferensie geskryf is, het die Europeërs toegelaat om Afrika te beset, terwyl hulle so min as moontlik doen om dit te administreer of te beheer. Die beginsel van effektiewe besetting was nie ten tye van die konferensie werklik op die binneland van Afrika van toepassing nie. Dit het aanleiding gegee tot die "binneland teorie", wat basies enige koloniale mag met kusgebied die reg gegee het om politieke invloed oor 'n onbeperkte deel van binnelandse grondgebied te eis. Aangesien Afrika onreëlmatig gevorm is, het hierdie teorie probleme veroorsaak en is later verwerp.

Agendas

• Portugal-Brittanje: Die Portugese regering het 'n projek, bekend as die "Pienk Kaart" (ook bekend as die "Rooskleurige Kaart"), aangebied waarin die kolonies van Angola en Mosambiek verenig is deur insluiting van die tussenliggende gebied ( gebied wat later Zambië, Zimbabwe en Malawi geword het.) Al die lande wat die konferensie bywoon, behalwe die Verenigde Koninkryk, het Portugal se ambisies onderskryf. 'n Bietjie meer as vyf jaar later, in 1890, het die Britse regering, in stryd met die Verdrag van Windsor (en van die Verdrag van Berlyn self) 'n ultimatum uitgereik waarin geëis word dat die Portugese van die betwiste gebied onttrek.
• Frankryk-Brittanje: 'n Lyn wat van Say in Niger na Maroua, aan die noordoostelike kus van die Tsjadmeer, getrek is, het bepaal watter deel aan wie behoort. Frankryk sou die grondgebied noord van hierdie lyn besit, en die Verenigde Koninkryk sou grondgebied in die suide daarvan besit. Die Nylbekken sou Brits wees, met die Franse wat die basis van die Tsjadmeer sou neem. Verder, tussen die 11de en 15de breedtegraad, sal die grens tussen Ouaddaï, wat Frans en Darfoer in Soedan sou Brits wees. In werklikheid is 'n niemandsland van 200 kilometer breed tussen die 21ste en 23ste meridiane in plek gestel word.
• Frankryk-Duitsland: Die gebied noord van 'n lyn wat gevorm is deur die kruising van die 14de meridiaan en Miltou, is aangewys as Frans, en suidwes daarvan Duits.
• Brittanje-Duitsland: Die skeiding het gekom in die vorm van 'n lyn wat deur Yola, op die Benoué, Dikoa, gaan, tot by die kant van die Tsjadmeer.
• Frankryk-Italië: Italië sou besit wat noord van 'n lyn lê van die kruising van die Kreefskeerkring en die 17de meridiaan tot by die kruising van die 15de parallel en 21ste meridiaan.

Gevolge

Koloniale kaart van Afrika in 1913.

Die konferensie het die geleentheid gebied om latente Europese vyandhandighede na buite te kanaliseer, nuwe gebiede te verskaf vir die Europese moondhede om hul belange te help uitbrei in die lig van groeiende Amerikaanse, Russiese en Japannese belangstelling en stig 'n konstruktiewe dialoog om die toekomstige vyandigheid tussen hulle te beperk. Vir Afrikane het kolonialisme oor die hele kontinent plaasgevind. Toe Afrika-onafhanklikheid ná die Tweede Wêreldoorlog herwin word, was dit in die vorm van gefragmenteerde state soos deur die koloniale moondhede bepaal.

Die wedloop om Afrika het ná die konferensie verskerp, want selfs in gebiede wat aangewys is as in hul invloedsfeer, moes die Europese state steeds onder die "beginsel van effektiwe besit" dit formaliseer. In veral Sentraal-Afrika is ekspedisies uitgestuur om tradisionele heersers te dwing in die ondertekening van verdrae, met die gebuik van mag, soos byvoorbeeld in die geval van Msiri, Koning van Katanga, in 1891. Bedoeïene - en Berbers-beheerde state in die Sahara en Sub-Sahara is deur die begin van die Eerste Wêreldoorlog in die Franse Oorloë in verskeie oorloë oortref. Die Britte het van Suid-Afrika af noord beweeg en van Egipte suid. So verower die Britte die Mahdist-staat en die Sultanaat van Zanzibar, en het ook reeds in 1879 die Zoeloe-koninkryk in Suid-Afrika verslaan, en daarna voortgegaan om die onafhanklike Boererepublieke van Transvaal en Oranje-Vrystaat te ondermyn.

Binne 'n paar jaar was Afrika minstens nominaal verdeel suid van die Sahara. Teen 1895 was die enigste onafhanklike state:

• Marokko, betrokke by koloniale konflikte met Spanje en Frankryk, wat die nasie in die 20ste eeu verower het.
• Liberië, gestig met die ondersteuning van die Verenigde State vir teruggekeerde slawe
• Ethiopiese Ryk, die enigste vrye inheemse staat, wat die Italiaanse inval van Eritrea in wat bekend was as die Eerste Italiaanse-Abessiniese oorlog van 1889-1896 afgeweer het, maar later in 1936 tydens die Tweede Italiaanse-Abessiniese oorlog verslaan is
• Majeerteen Sultanaat, gestig in die vroeë 18de eeu; Dit is in die 20ste eeu deur Italië geannekseer
• Sultanaat van Hobyo, uitgesny uit die voormalige Majeerteen Sultanaat, wat in die noordelike Somalië tot die 20ste eeu regeer het toe dit deur Italië verower is.

Die volgende state het hul onafhanklikheid aan die Britse Ryk ongeveer 'n dekade daarna verloor:

• Oranje-Vrystaat, 'n Boererepubliek gestig deur Afrikaanse setlaars
• Suid-Afrikaanse Republiek Suid-Afrikaanse Republiek (Transvaal), ook 'n Boere-republiek

Teen 1902 was 90% van die grongebied wat Afrika uitmaak, onder Europese beheer. Die groot deel van die Sahara was Frans. Na die afweer van die Mahdi-opstand en die einde van die Fashoda-krisis het die Soedan ferm onder gesamentlike Britse-Egiptiese heerskappy gebly. Egipte was onder Britse besetting voordat die land in 1914 'n Britse protektoraat geword het.

Die Boererepublieke is deur die Verenigde Koninkryk in die Boereoorlog van 1899 tot 1902 verower. Marokko is in 1911 tussen Frankryk en Spanje verdeel en Libië is in 1912 deur Italië verower. Die amptelike Britse anneksasie van Egipte in 1914 het die koloniale verdeling van Afrika voltooi.

Bibliografie

• Tapiwa Michael Njitimana, Erald Yomisi (2013)The Demise Of Germany
• Chamberlain, Muriel E. (1999). The Scramble for Africa. London: Longman, 1974, 2nd ed. ISBN 0-582-36881-2.
• Crowe, Sybil E. (1942). The Berlin West African Conference, 1884–1885. New York: Longmans, Green. ISBN 0-8371-3287-8 (1981, New ed. edition).
• Förster, Stig, Wolfgang J. Mommsen, and Ronald Edward Robinson (1989). Bismarck, Europe, and Africa: The Berlin Africa Conference 1884–1885 and the Onset of Partition. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-920500-0.
• Hochschild, Adam (1999). King Leopold's Ghost. ISBN 0-395-75924-2.
• Nuzzo, Luigi. "Colonial Law," in: European History Online (EGO), published by the Leibniz Institute of European History (IEG), Mainz 2012-04-16. URL: http://www.ieg-ego.eu/nuzzol-2011-en URN: urn:nbn:de:0159-2012041215 [2012-04-16].
• Petringa, Maria (2006). Brazza, A Life for Africa. ISBN 978-1-4259-1198-0.

Verdere leeswerk

• Rodney, Walter (1972) How Europe Underdeveloped Africa.

Bron

• Hierdie artikel is vertaal vanuit die Engelse Wikipedia