Agar-agar

Agar-agar (soms verkeerdelik net agar) is ‘n plantaardige jellie wat uit verskeie soorte seewier vervaardig kan word. Dit is ‘n bestanddeel van ‘n wye verskeidenheid produkte.

Geskiedenis

Agar-agar is sedert die middel van die 17de eeu in Japan bekend. Tot die Tweede Wêreldoorlog was daardie land amper die enigste produsent. Tydens die oorlog was daar wêreldwyd ‘n tekort en moes die lande self die produk vervaardig. Suid-Afrika het verskeie wiere wat goeie agar-agar lewer en was die land dus gou selfversorgend. Die eerste chemiese ontleding van agar-agar is teen die einde van die 19de eeu in Frankryk onderneem.

Etimologie

Die woord agar-agar kom uit Maleis (Bahasa Indonesia) met die betekenis van “rooi alge”. Soms staan dit ook bekend as kanten.

Bron

Agar-agar kom uit die selwande van sekere spesies seewier. Veral die kort donkerrooi alge bekend as Gelidium en Gracilaria word wêreldwyd as bron benut. Aan die Weskus by die Langebaan-strandmeer is dit volop. Die regte soort seegras word vir drie ure in vars water gekook en daarna gefiltreer. Die helder oplossing stol nog beter as jellie van dierlike oorsprong. ‘n Honderd kilogram seewier lewer ‘n 10kg agar-agar.

Eienskappe

Agar-agar is ‘n natuurlike plantaardige jellie. Dit is smaakloos, wit, ligdeurlatend, bestaan 80% uit vesel en hoofsaaklik uit koolhidrate, is ryk aan stikstof en bevat groot hoeveelhede mineraalsoute en proteïene. In koue water swel agar-agar op en as die water kook, los dit daarin op. Dit smelt weg by 85º C en stol tussen 32º en 40º C. Hierdie unieke eienskap gee ‘n goeie balans tussen die smelt en stabilitiet van die jellie by ‘n redelik hoë temperatuur. Omdat dit naby 37ºC (dus liggaamstemperatuur) is, is dit vir die mediese wetenskap ‘n belangrike kenmerk. Die bindkrag van agar-agar is twee maal so strerk as by ‘n jellie van dierlike afkoms.

Toepassings

• Die vroeë Japanners het geglo dat agar-agar skildkliervergroting (struma) en tandbederf voorkom en hooikoors genees.
• Navorsers in die mikrobiologie gebruik agar-agar as ‘n voedingsbodem om bakterieë en swamme op te kweek. Agar-agar is onverteerbaar vir baie organismes en die groeiproses skaad dus nie die agar-agar nie.
• Agar-agar is ‘n bestanddeel va ‘n wye verskeidenheid produkte, want dit gee stewigheid daaraan. Dit kom byvoorbeld voor in lekkers, kitspoedings, slaaisouse, tandepasta, medisyne, geblikte soep en konfyt, roomys, koekies, ens. Die jellie in blikkies vleis en vis is gewoonlik agar-agar.
• Tandartse gebruik ‘n produk met agar-agar as basis om kaakafdrukke te maak.
• In die biervervaardiging maak dit die bier helder en in papierproduksie maak dit die papier weer glad. So ook kom dit voor in speelklei vir kinders.
• Agar-agar is dikwels in eetlusonderdukkers. As dit ingeneem word, verdriedubbel dit in volume in die maag en absorbeer in die proses water uit die liggaam. Dit skep ‘n gevoel van versadiging. Maar lakseermiddels bevat ook dikwels agar-agar.
• Vegetariërs dring aan op jellie gemaak van agar-agar, omdat ander jellies meesal van resprodukte van dierlike afkoms gemaak word.
• Sushi bevat ook agar-agar.
• In 2016 het ‘n Japanse firma verpakkingsmateriaal uit seewier ontwikkel Dit kan dus mettertyd die moontlikheid skep om die besoedeling deur platieksakke en -bottels uit die skakel.

Bibliografie

• Green, Lawrence G.: South African Beachcomber. Kaapstad: Howard B. Timmins, 1958.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 8. Kaapstad: Nasou, 1973. ISBN 0-625-00325-X