Engenhariá

L’engenhariá es l'ensemble dei foncions que menan de la concepcion e de l'estudi a la construccion e a la mesa en servici d'una installacion ò d'un produch tecnic. Es una disciplina qu'es exercida per d'especialistas, dichs engenhaires, que son capables de mestrejar leis aspèctes scientifics, tecnics, economics e artistics d'aquelei projèctes. Apareguda tre l'Antiquitat, l'engenhariá foguèt utilizada per mai d'una civilizacion per la realizacion de projèctes importants coma la bastida de monuments.

Fotografia d'un engenhaire e d'una dessenhairitz tecnica en RDA en 1960.

Durant l'Antiquitat e l'Edat Mejana, la màger part deis engenhaires èran d'artesans aguent aquistat l'experiéncia necessària per dirigir un chantier important. Dins mai d'una region, lei prèires dau clergat superior tenguèron tanben regularament un ròtle d'engenhaire gràcias a son instruccion avançada. Aquela situacion cambièt en Euròpa a la Renaissença amb l'aparicion de personas coma Leonardo da Vinci que dispausavan d'un saber teoric abstrach important e de competéncias en matèria d'aplicacions concrètas de sei conoissenças per resòuvre un problema tecnic. Aquò permetèt de difusar lo mestier d'engenhaire en Euròpa.

L'engenhairá modèrna es lo resultat de la convergéncia de tres tradicions aparegudas a partir dau sègle XVI en França (racionalizacion de la formacion), au sègle XVIII au Reiaume Unit (importància donada a l'empirisme) e au sègle XIX en Prússia e ais Estats Units (establiment de liames fòrts entre recèrca e ensenhament). Es organizada a l'entorn d'un ensenhament especific e de diplòmas generalament gerits per de comissions especializadas. Amb lo progrès tecnic, es tanben venguda una disciplina devesida entre plusors especialitats relativament diferentas.

Istòria

Article detalhat: Istòria de l'engenhariá.

L'emergéncia de l'engenhariá

Lei premicias de l'engenhariá son fòrça vièlhas que pòdon èsser datadas d'i a 2,5 milions d'ans. D'efiech, la fabricacion dei premiereis otís de pèira despend d'un encaminament intellectuau relativament similar a aqueu de l'engenhariá modèrna per cercar de materiaus ò de tecnicas de faiçonatge novèus. En particular, es diferent d'un metòde classic d'estudi de capitadas e de reviradas car utiliza la pensada per imaginar de direccions d'accions entre plusors possibilitats diferentas. Dins aquò, l'evolucion dei tecnicas es mau coneguda avans l'invencion de l'escritura en despiech dei progrès considerables realizats per leis arqueològs.

L'engenhariá antica

L'Antiquitat Auta

Reconstitucion de la zigorat d'Ur, illustracion de la complexitat de certanei monuments antics.

Lei vestigis pus ancians coneguts a l'ora d'ara que mòstran l'estudi de problemas d'engenhariá son estats descubèrts en Mesopotamia e en Egipte. Una aparicion independenta en Índia, en China, en Mesoamerica e dins leis Andes es probabla. D'efiech, la traduccion de certanei documents escrichs mòstran lo mestritge d'elements abstrachs, sovent l'utilizacion dei matematicas, per resòuvre de problemas de calcul d'aira, d'arquitectura, de construccion idraulica ò de fabricacion de naviris. L'existéncia d'esquèmas ò de dessenhs tecnics es tanben supausada car la bastida d'obratges complèxs de talha importanta (piramidas, zigorats... etc.) necessitava probablament un minimom d'especificacions per talhar lei blòts necessaris dins lei peirieras ò per leis assemblar sus lo chantier. En revènge, la nocion de gestion de projècte èra ben establida. Per exemple, la construccion de la tomba dau faraon èra una mission de lòng tèrme de son visir que demandava de gerir de ressorsas importantas e un calendier de plusors annadas.

Lei conoissenças sus l'engenhariá primitiva mòstran tanben la mesa en plaça precòça d'un sistèma de formacion dei premiereis « engenhaires ». Lo percors pus classic èra d'artesans venguts mèstres d'òbra per dirigir de chantiers d'extension urbana ò de construccion publica. En Babilònia, una partida dau Còdi Hammurabi èra consacrada ai règlas e ais estandards de produccion de seguir per aquelei mèstres. Una autra possiblitat per venir « engenhaires » èra lo preirat car lo clergat superior dau periòde dispausava d'un nivèu d'instruccion fòrça avançat, especialament dins lei domenis dei matematicas e de la gestion.

L'engenhariá grèga

Fotografia dau Partenon, un exemple de l'importància dei consideracions artisticas dins l'engenhariá grèga antica.

Se d'engenhaires competents e eficaç foguèron formats per plusors civilizacions anticas, especialament en Asia, l'engenhariá grècoromana ocupa una plaça particulara en causa de son influéncia fòrta sus lo desvolopament de l'engenhariá modèrna. Sa formacion foguèt influenciada per lei practicas egipcianas e mesopotamianas mai la pensada grèga introduguèt una evolucion radicala que foguèt la reconoissença de l'existéncia d'un òrdre escondut dins la natura, idèa a l'origina dei sciéncias modèrnas e d'un important trabalh intellectuau dins mai d'un domeni (fisica d'Aristòtel, matematicas d'Euclides... etc.).

Dins aquò, leis engenhaires grècs demorèron relativament alunchats d'aquela evolucion en causa d'un important mespretz de l'elèit dei filosòfs per la practica. Ansin, l'artesanat demorèt la basa de la formacion deis engenhaires. En revènge, l'existéncia de dessenhs tecnics, d'especificacions e d'una gestion de projècte es clarament atestada amb una planificacion dei construccions per la Ciutat que podiá definir lo volum generau, l'espessor dei muralhas ò lo nombre de fenèstras d'un bastiment. Lo cambiament pricipau dau periòde foguèt l'importància novèla que prenguèt la dimension artistica dins mai d'un chantier.

L'engenhariá romana

Fotografia dau Panteon de Roma, simbòl de l'engenhariá romana amb son dòma de betum.

L'engenhariá romana es relativament ben coneguda gràcias ai vestigis laissats per l'Empèri dins lo bacin mediterranèu e a la conservacion d'un important còrpus. Se caracteriza per un nivèu teoric sovent feble qu'èra compensat per una gròssa capacitat per comprendre e adaptar leis idèas d'autrei pòbles. De mai, au contrari dei civilizacions anterioras, una atencion particulara prestada a la formacion deis aprendís tant per l'engenhariá militara que civila. Enfin, se leis engenhaires romans avián una formacion scientifica limitada, descurbiguèron, benlèu per azard, lo principi de la fabricacion dau betum.

L'evolucion principala portada per lei Romans foguèt un renfòrçament de l'integracion de l'artesanat, de la concepcion teorica (dessenhs... etc.), dei sabers scientifics e deis imperatius economics dins lo trabalh de l'engenhaire. Organizèron tanben la division dau trabalh, çò que permetiá l'avançada simultanèa de partidas diferentas d'un projècte. L'artesanat demorèt la fònt principala dau recrutament deis engenhaires mai la formacion seguissiá desenant un percors ierarquizat inspirat per lo modèl politic de la societat romana. Aquò permetiá ais aprendís d'aquistar pauc a pauc l'experiéncia necessària a la direccion de projèctes complèxs.

Au sègle I avC, l'arquitècte Vitruvi (vèrs 90-20 avC) detalhèt lei conoissenças necessàrias a la formacion d'un architectus. Conselhèt l'estudi dei matematicas, de la geometria, de la filosofia, de la musica, dau drech, de l'astronomia e de la medecina. Encoratjèt tanben lo desvolopament de la cultura generala, especialament dins lo domeni artistica, per permetre ais engenhaires de comprendre la significacion de son trabalh. Dins aquò, leis idèas de Vitruvi foguèron gaire seguidas e la màger part dei architectus avián ges de conoissença en fisica ò en trigonometria.

L'engenhariá medievala

La construccion d'armas de sètge, coma lei trabucs, foguèt una deis activitats que permetèt de mantenir de sabers tecnics en Euròpa durant l'Edat Mejana.

Après la casuda de l'Empèri d'Occident, la màger part dei sabers grècoromans foguèt conservada dins l'Empèri d'Orient. Pasmens, au sègle VII, Constantinòble perdiguèt sei províncias egipciana e siriana au profiech deis Arabes. Gràcias a un important esfòrç de traduccion, lei sabents musulmans contunièron lei recèrcas deis Ancians. En particular, gardèron sei conoissenças en engenhariá. Melhoradas, se difusèron tornarmai en Euròpa Occidentala a partir dau sègle XII.

D'efiech, leis elèits dei reiaumes barbars perdiguèron una partida importanta dei sabers abstrachs dei Romans. Dins aquò, a partir dau sègle VIII, la reaparicion de poders fòrts favorizèt la construccion d'edificis novèus, especialament de glèisas ò de monastèris. Aquò necessitèt un retorn dau principi de « l'accion intelligenta ». En l'abséncia de sciéncia formala, prenguèt la forma de « l'exemple », es a dire aquela d'un modèl fondat sus lei reflexions e lei recèrcas de sei predecessors. Lei guildas medievalas ocupèron ansin una plaça dins aqueu movement car permetèron de conservar lei conoissenças e d'organizar sa transmission e son perfeccionament.

Coma durant l'Antiquitat, lo clergat superior aguèt tanben un ròtle important dins l'engenhariá medievala gràcias a son instruccion. Ansin, certanei disciplinas tecnicas foguèron ensenhadas dins leis universitats – qu'èran d'institucions tengudas per la Glèisa – sota l'apelacion « arts liberaus ». Se demorèron lòngtemps considerats coma de domenis de valor mendra que la teologia ò la filosofia, interessèron leis Estats en formacion e lei marchands. De mai, au sègle XIII, Roger Bacon (1214-1294) tornèt descubrir lei principis de l'empirisme. Dins aqueu quadre, la traduccion deis obratges sabents arabes, principalament a partir de Toledo e de Sicília, favorizèt la naissença de l'engenhariá mesclant sabers abstrachs e practics que caracterizèt la Renaissença.

L'engenhariá de la Renaissença

Esquèmas de Leonardo da Vinci, exemple dau ròtle de la figura de l'engenhaire-artista de la Renaissença.

L'engenhariá venguèt una disciplina majora dins lei societats modèrnas durant la Renaissença amb l'aparicion de la figura de « l'engenhaire-artista ». Lei pus famós son probablament Filippo Brunelleschi (1377-1446), Mariano di Iacopo (1382-1458), Francesco di Giorgio (1439-1501) e Leonardo da Vinci (1452-1519). Dotats de conoissenças teoricas importantas, èran implicats dins la concepcion de solucions tecnicas necessaris a la realizacion dei projèctes de sei senhors. Pasmens, participavan tanben au desvolopament dei sabers abstrachs dau periòde e èran capables d'integrar una importanta dimension artistica a seis òbras, compres a d'obratges militars.

Per exemple, Brunelleschi estudièt lei lèis matematicas que regisson la perspectiva e la construccion de maquinas. Ne'n organizèt l'ensenhament a de discípols, coma Leon Battista Alberti (1404-1472), que leis desvolopèron e lei codifiquèron. En parallèl, foguèt l'autor de plusors construccions de remarca coma aquela dau dòma de la catedrala de Florença. Enfin, adoptèt lo metòde de l'empirisme dins sei trabalhs, çò que favorizèt pus tard, l'adopcion dau metòde scientific per leis engenhaires.

Vèrs l'engenhariá modèrna

Lei tres movements fondators

Lo succès de sei representents italians entraïnèt la difusion de la figura de l'engenhaire-artista dins lo rèsta d'Euròpa. D'efiech, per lei sobeirans dau periòde, venguèt un otís fondamentau dins l'organizacion deis Estats modèrnes. Tres tradicions foguèron a l'origina de l'engenhariá modèrna. La premiera es originària de França e data dau sègle XVI. Per trobar lo personau necessari a sei projèctes, la corona creèt un còrs permanent d'engenhaires militars que foguèt egalament cargat d'assegurar de missions civilas per l'Estat-Nacion (construccion dei rets de rotas, de pònts, de canaus, de pòrts... etc.). Aquò entraïnèt una sistematizacion de la formacion que foguèt marcada per la creacion de l'École des ponts et chaussées en 1747. Puei, amb lo desvolopament de l'industria, se separèron pauc a pauc leis activitats militaras e civilas.

La segonda tradicionau es puslèu d'origina britanica. D'efiech, la Revolucion Industriala i entraïnèt una multiplicacion rapida dau nombre d'entrepresas necessitant l'usatge dei metòdes de l'engenhariá. En l'abséncia dau sistèma d'escòlas francés, l'aprendissatge gardèt una gròssa importància, çò que permetèt d'atraire de personas eissits de totei lei classas socialas. Aquò favorizèt l'utilizacion de l'empirisme e d'encaminaments concrèts per resòuvre de problemas. En revènge, suscitèt una maufisança a respècte dei sabers teorics, sovent considerats coma suspècts. Per faciar aqueu problema, de personalitats coma John Smeaton (1724-1792) assaièron de crear de societats d'engenhaires per encoratjar l'estudi dei sciéncias abstrachas e l'adopcion de metòdes rigorós.

La tresena tradicion es apareguda en Alemanha au començament dau sègle XIX a partir dei reformas dau ministre prussian Wilhelm von Humboldt (1767-1835). D'efiech, ordonèt ais universitats de rompre amb la vision medievala de l'ensenhament (transmettre un saber immudable) per liar ensenhament e recèrca. Adoptat per leis universitats estatsunidencas, aqueu modèl foguèt a l'origina de succès importants e se difusèt pauc a pauc dins lo rèsta dau monde.

L'aparicion dau modèl l'engenhaire modèrne e sei limits

Fotografia dau fusadas dau programa espaciau estatsunidenc, un element fondamentau dins la definicion modèrna de l'engenhaire.

Vèrs 1900, la màger part deis estructuras de formacion d'engenhaires formavan de professionaus amb una importanta orientacion terren. Se l'aprendissatge coma element centrau èra vengut rar, la practica demorava importanta. Aquò cambièt lentament dins lo corrent de la premiera mitat dau sègle XX amb la generalizacion dei disciplinas basadas sus una matematizacion dau reau. Una basa scientifica solida, la resolucion de problemas, l'usatge dei tecnologias de l'informacion – domeni en evolucion rapida – e la gestion de projècte venguèron lo còr dau mestier d'engenhaire.

Aquela transformacion foguèt favorizada per de questions d'estatut e d'imatge deis engenhaires dins lei país anglosaxons. D'efiech, se dins de país coma França, l'engenhaire es un professionau reconegut eissit d'una « Granda Escòla », aquò èra pas lo cas ais Estats Units. Considerats coma lei « servitors » de l'emplegaire, leis engenhaires avián un imatge negatiu e èran jutjats responsables de la vida malaisada deis obriers. Ansin, per subremontar aquela manca de consideracion, leis engenhaires estatsunidencs sostenguèron l'emergéncia d'interpretacions presentant l'engenhariá coma la disciplina de l'aplicacion dei sciéncias abstrachas per la concepcion deis objèctes e deis infrastructuras necessàrias a la vida vidanta de sei conciutadans.

Lei succès tecnologics deis Estats Units, especialament aqueu dau programa espaciau, favorizèron aquela evolucion. Pasmens, estompèt la diferéncia entre leis engenhaires e leis autrei diplomats scientifics. Desenant considerat coma un atot per obtenir un emplec ben emunerarat, lo títol d'engenhaire foguèt donat a de scientifics aguent una febla capacitat de resolucion de problemas. Aquò entraïnèt una reaccion de part dei companhiás. A son iniciativa, foguèron creadas dins plusors país de comissions destinadas a regular lei diplòmas e a centrar lei programas de formacion sus un equilibri entre lei tecnicas e lei sciéncias duras e lei sciéncias socialas e umanas per preparar leis engenhaires a de posicions de direccion. Dins aquò, de debats importants son totjorn en cors per definir aquel equilibri.

Concèptes principaus

Se lei sciéncias forman lo còr de l'engenhariá, pòdon pas resumir l'ensemble de la disciplina. D'efiech, aquela darriera a per objectiu de resòuvre de problemas tecnics en concebent de solucions adaptadas a un quadre economic e sociau donat.

Resolucion de problemas

La resolucion de problemas tecnic es l'interès principau de l'engenhariá. Per aquò, leis engenhaires dèvon aver lo mestritge de tecnicas de fabricacion, una formacion avançada dins lei sciéncias « duras » e de conoissenças importantas dins lei sciéncias socialas, especialament lo comèrci e la gestion. La capacitat d'identificar leis elements d'un problema e d'inovar per concebre la solucion son sovent consideradas coma d'elements primordialas. Pasmens, la validacion economica e sociala de l'dièa prepausada es tanben importanta. Ansin, se considèra de còps que l'engenhariá es « una profession scientifica que tròba sa validacion sus lo mercat ».

Per facilitar aqueu trabalh, existís de metòdes que permèton de modelizar pus aisament lei problemas e lei solucions consideradas. Una importanta teoria es tanben estada desvolopada per validar la concepcion de causas novèlas e identificar lei riscs associats ai diferenteis elements que lei compausan.

Utilizacion dei tecnologias de l'informacion

Exemple d'una modelizacion informatica d'un problema complèx.

L'utilizacion dei tecnologias de l'informacion a un ròtle important dins l'engenhariá per plusors rasons. La premiera es son ròtle potenciau dins la modelizacion que permet de facilitar l'identificacion d'un problema e l'estudi dei solucions possiblas. Per exemple, a permés la multiplicacion dei detectors e de l'analisi de sei donadas. D'autra part, l'aparicion de l'ordinator a tanben permés de progrès considerables amb l'aparicion d'otís coma la concepcion assistida per ordinator (CAO). De mai, l'otís informatic permet de realizar rapidament de calculs complèxs. La segonda rason es la facilitat de partejar leis informacions necessàrias a la realizacion d'un projècte. Aqueu partiment es indispensable dins mai d'una etapa coma la validacion d'una solucion ò la susvelhança de sa mesa en òbra. Es sovent integrat dins divèrseis aspèctes de la gestion ò de la realizacion d'un projècte.

Liames amb lei disciplinas scientificas

Article detalhat: Sciéncia.

Lei matematicas e la fisica constituïsson la basa dei conoissenças d'un engenhaire. La quimia e, de còps, la biologia i figuran tanben. Aquò varia segon l'especialitat d'un engenhaire donat. Aquelei sciéncias forman lo fondament tecnic necessària au foncionament de l'engenhariá. Permèton la mesa en òbra de tecnicas avançadas , especialament per lei projèctes pus complèxs. Pasmens, es important de nòtar que lei sciéncias son pas lo còr de l'engenhariá. En plaça, son puslèu una ajuda per comprendre e resòuvre un problema.

Liames amb lei sciéncias socialas

Retrach de Thomas Edison, un exemple d'engenhaire aguent fondat una importanta companhiá a partir de sei competéncias tecnicas e economicas.

Lei liames entre l'engenhariá e lei sciéncias socialas son relativament importants. Lei pus simples son basats amb lo comèrci ò la gestion car lei solucions prepausats per un engenhaire dèvon necessiàrament s'adaptar a un contèxte economic donat. Ansin, la màger part deis engenhaires es normalament preparada a ocupar de pòstes de direccion au sen d'una entrepresa.

Pasmens, existís d'autrei liames, mens visibles, que son liats au cambiament sociau engendrat per l'engenhariá. D'efiech, la concepcion de produchs novèus pòu entraïnar de transformacions prefondas de la societat. Leis exemples pus coneguts es la Revolucion Industriala ò la generalizacion dei tecnologias de l'informacion. Dins aquò, de fenomèns de transformacion pus reduchs existisson tanben.

Dins certanei domenis, lei consequéncias deis evolucions causadas per l'engenhariá an tanben necessitat la mesa en plaça de reflexions sus la natura etica de sei transformacions. Lo cas pus famós es probablament aqueu de l'invencion de l'arma nucleara. Pasmens, se pòdon citar d'autreis exemples, generalament dins l'industria de l'armament ò en medecina.

Dimension artistica

Fotografia d'una Ferrari Testarossa, illustracion de l'aspècte artistic que dèu sovent integrar l'engenhariá.

La plaça de l'art dins l'engenhariá es pas negligibla car mai d'un projècte dèu obeïr a d'imperatius dins aqueu domeni. D'efiech, lei realizacions de l'engenhariá dèvon sovent representar la poissança d'un Estat, lo mestritge tecnic d'una companhiá ò, pus simplament, facilitar lei vendas. Uei, aqueleis aspèctes son de còps tractats per de còrs de tecnicians especializats dins lo design exterior deis objèctes. Pasmens, l'engenhaire dèu totjorn preveire l'espaci necessari per l'integracion d'aqueleis elements artistics.

Brancas principalas

Engèni quimic

Fotografia de la rafinariá de l'Averat, un exemple de complèx industriau necessitant l'utilizacion de l'engèni quimic.

Article detalhat: Engèni quimic.

L'engèni quimic (ò engèni dei procès fisicoquimics) es l'aplicacion de la quimia fisica a l'industria (metallurgia, petroquimia, industria agroalimentària, industria farmaceutica... etc.). A per objectiu la transformacion de la matèria e necessita de concebre e de dimensionar lo foncionament de procès que compòrtan una ò plusors etapas de transformacions quimicas ò fisicas. D'efiech, lei metòdes utilizats dins un laboratòri son rarament adaptats a una produccion de massa, çò qu'a menat a l'aparicion d'una especialitat destinada a assegurar lo transferiment dei tecnics entre lei dos mondes. Per aquò, leis engenhaires especializats dins aquela disciplina dispausan de conoissenças importantas sus lo foncionament d'una installacion industriala (quimia, fisica, transferiments, relacions entre paramètres, captors...), sus la reglementacion (seguretat, environament... etc.) e sus leis imperatius economics dau sector.

Engèni civiu

Fotografia dau viaducte de Milhau, exemple de realizacion eissit de l'engèni civiu.

Article detalhat: Engèni civiu.

l'engèni civiu representa l'ensemble dei tecnicas de construccions civilas. Leis engenhaires especializats dins aqueu camp s'ocupan de la concepcion, de la realizacion, de l'esplecha e de la mantenança d'infrastructuras dins lei sectors deis estructuras, de la geotecnica, de l'idraulica, dau transpòrt e de l'environament. Necessitan de conoissenças en matematicas, en fisica ò en geologia e dins de disciplinas coma la gestion de projècte ò l'arquitectura. Leis imperatius economics i an tanben una plaça importanta car certanei realizacions pòdon mobilizar de ressorsas e de budgets fòrça importants. Enfin, lei dimensions artisticas son sovent presentas.

Electrotecnica

Fotografia d'un circuit electric, exemple de realizacion eissida de l'electrotecnica.

Article detalhat: Electrotecnica.

L’electrotecnica es l'ensemble deis aplicacions de l'electricitat. En particular, compren sa produccion, son transpòrt, sa distribucion, son tractament, sa transformacion, sa gestion e son utilizacion. Sei brancas pus importantas regardan lei tecnologias de l'energia, l'electronica, la microelectronica, l'automatisme ò lei telecomunicacions. La fisica es la disciplina de basa de l'activitat mai la màger part dei diferentei sosbrancas necessitan de conoissenças dins de domenis especifics coma lei matematicas ò la quimia.

Engèni mecanic

Fotografia d'un motor, exemple de realizacion eissida de l'engèni mecanica.

Article detalhat: Engèni mecanic.

L'engèni mecanic designa l'ensemble dei conoissenças liadas a la mecanica au sens fisic e tecnic. Leis engenhaires especializats dins aqueu domeni son generalament cargats de la concepcion d'un produch mecanic de la cèrca de sei compausants a la definicion de son procès de reciclatge. Aquò necessita un espèctre de sabers fòrça larg tant au nivèu tecnic qu'economic. L'aspècte artistic pòu i èsser important.

Autrei brancas

L'engenhariá es un domeni en evolucion constanta qu'a conegut una multiplicacion dei brancas especializadas dempuei la Revolucion Industriala. Ansin, se lei quatre domenis precedents ocupan totjorn una plaça majora dins l'engenhariá modèrna, existís de desenaus d'autreis especialitats :

• Engenhariá aeronautica.
• Engenhariá aerospaciala.
• Engenhariá automobila.
• Engenhariá cogninitiva.
• Engenhariá dei sistèmas.
• Engenhariá ferroviària.
• Engenhariá financiera.
• Engenhariá fluviala.
• Engenhariá informatica.
• Engenhariá numerica.
• Engenhariá pedagogica.
• Engenhariá termica.
• Engèni ecologic.
• Engèni genetic.
• Engèni industriau.
• Engèni logiciau..
• Engèni maritim.
• Engèni militar.

Annèxs

Liames intèrnes

• Economia.
• Electrotecnica.
• Engenhaire.
• Engèni civiu.
• Engèni mecanic.
• Engèni militar.
• Engèni quimic.
• Gestion de projècte.
• Metòde scientific.
• Sciéncia.

Bibliografia

• (fr) Jean-Claude Baudet, Histoire des techniques. De l'outil au système, Vuibert, 2016.
• (en) Y. C. Chiu, A History of Ancient Project Management : From Mesopotamia to the Roman Empire, Eburon Academic Publishers, 2011.
• (en) J. Dewey, Human Nature and Conduct, Modern Library, 1930.
• (fr) Antonio Dias de Figueiredo, « De la nature historique des pratiques d'ingénierie », Revue d'anthropologie des connaissances, vol. 8, n°20, pp. 245-278.
• (en) Edwin T. Layton, The Revolt of the Engineers: Social Responsibility and the American Engineering Profession, Johns Hopkins University Press, 1986.
• (en) R. S. Kirby, S. Withington, A. B. Darling e F. G. Kilgour, Engineering in History Dover Publications Inc., 1990.
• (fr) Dominique Pestre (dir.), Histoire des sciences et des savoirs, Éditions du Seuil, 2015.
• (en) R. Williams, Retooling : A Historian Confronts Technological Change, MIT Press, 2002.