Kroniek

Een kroniek is een verhaal of boek met chronologisch geordende, gedenkwaardige historische feiten.

De benaming kroniek of kronieken wordt ook vaak gebruikt als aanduiding van een dag-tot-dagrelaas dat geen literaire pretentie heeft. Kronieken zijn niet altijd even betrouwbaar. Hun doel was vaak om de positie van belanghebbenden te bestendigen.

Bijbel

Kronieken is de naam van twee Bijbelboeken, namelijk I en II Kronieken.

Kronieken van oudheid tot middeleeuwen

Kroniek van Vlaanderen van de aanvang tot 1467. Manuscript vervaardigd in Vlaanderen, 2de helft 15e eeuw. Herkomst te vinden bij C. P. Serrure.

Zie ook rijmkroniek.

Nederlandstalige voorbeelden van kronieken uit de middeleeuwen zijn de Rijmkroniek van Melis Stoke en de Rijmkroniek van Vlaanderen. Die laatste is bewaard gebleven in de Universiteitsbibliotheek van Gent.

De Encyclopedia of the Medieval Chronicle heeft een lijst gemaakt van ongeveer 2.500 teksten die onder de noemer 'kroniek' vallen, tussen de jaren 300 en 1500.

Universele kroniek

Een universele kroniek, ook wel een universele geschiedenis of wereldkroniek genoemd, is een literair genre in de geschiedschrijving waarin historische gebeurtenissen worden beschreven vanaf het vermeende ontstaan van de wereld (vaak omschreven als een schepping) tot de periode waarin de schrijver (of schrijfster) zelf leefde en de plaats/streek waarin hij of zij zelf woonde. Vaak was een dergelijke universele geschiedenis niet meer dan een lange inleiding om uiteindelijk te vertellen over de geschiedenis van een bepaalde stad (waarin de schrijver woonde) of een bepaalde dynastie of een bepaald bisdom (in wiens dienst de schrijver werkte). Zo beginnen de Annalen van Quedlinburg, geschreven in het Latijn in de Abdij van Quedlinburg, met het Scheppingsverhaal uit het bijbelboek Genesis met Adam en Eva tot aan het Derde Concilie van Constantinopel in 680–681, beperkt zich vervolgens tot wat er tot aan 993 in het Heilige Roomse Rijk gebeurde en wordt vanaf het jaar 993 een nog beperkter ooggetuigeverslag van wat er in en om de stad Quedlinburg (in het huidige Saksen-Anhalt in Duitsland) gebeurde. In de antieke, middeleeuwse en vroegmoderne universele kroniekschrijving was de schrijftaal vaak Grieks of Latijn, maar vanaf de late middeleeuwen drongen de volkstalen door.

Literatuur

• Peter Johanek: Weltchronistik und regionale Geschichtsschreibung im Spätmittelalter, in: Geschichtsschreibung und Geschichtsbewusstsein im Spätmittelalter, Sigmaringen 1987.
• Constantin Hruschka: Kriegsführung und Geschichtsschreibung im Spätmittelalter. Eine Untersuchung zur Chronistik der Konzilszeit, Böhlau, Köln 2001.
• Stephanie Dzeja: Die Geschichte der eigenen Stadt. Städtische Chronistik in Frankfurt am Main vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, Lang, Frankfurt a. M. 2003.
• Stefan Dicker: Landesbewusstsein und Zeitgeschehen: Studien zur bayerischen Chronistik des 15. Jahrhunderts, Böhlau, Köln 2009.
• Regula Schmid: Geschichte im Dienst der Stadt. Amtliche Historie und Politik im Spätmittelalter, Zürich 2009.
• Graeme Dunphy (ed.), Encyclopedia of the Medieval Chronicle, Leiden 2010.
• Richard W. Burgess, Michael Kulikowski: Mosaics of Time. The Latin Chronicle Traditions from the First Century BC to the Sixth Century AD. Volume I: A Historical Introduction to the Chronicle Genre from its Origins to the High Middle Ages Brepols, Turnhout 2013.
• Pollmann, Judith. ‘Archiving the Present and Chronicling for the Future in Early Modern Europe’. Past & Present 230, no. suppl_11 (1 November 2016): 231–52. https://doi.org/10.1093/pastj/gtw029.

Zie ook

• Kroniekschrijver
• Rijmkroniek
• Annalen

Externe links

• Repertorium Chronicarum - bibliografie van de handschriften met middeleeuwse Latijnse kronieken, Mississippi State University
• Narrative Sources - De verhalende bronnen uit de middeleeuwse Nederlanden, met daar bij vele kronieken
• Gedigitaliseerde Nederlandse kronieken 1500-1850: https://kronieken.transkribus.eu/