Wikipedia

Ecuador

land in Zuid-Amerika

De Republiek Ecuador (Spaans: República del Ecuador) is een land in het noordwesten van Zuid-Amerika. Het land grenst in het noorden aan Colombia, in het oosten en zuiden aan Peru, en in het westen aan de Stille Oceaan. Het land is genoemd naar de evenaar (in het Spaans: ecuador), die het land doorsnijdt.

República del Ecuador
Kaart
Basisgegevens
Officiële taal Spaans
Hoofdstad Quito
Regeringsvorm republiek
Staatshoofd Daniel Noboa
Regerings­leider Daniel Noboa
Religie Rooms-katholiek (95%)
Oppervlakte 257.217 km²[1] (8,8% water)
Inwoners 14.483.499 (2010)[2]
16.904.867 (2020)[3] (65,7/km² (2020))
Overige
Volkslied Salve, Oh Patria
Munteenheid Amerikaanse dollar (USD)
UTC −5, −6
Nationale feestdag 10 augustus
9 oktober
3 november
Web | Code | Tel. .ec | ECU | 593
Detailkaart
Kaart van Ecuador
Portaal  Portaalpictogram  Landen & Volken

De hoofdstad van Ecuador is Quito, de grootste stad van het land is Guayaquil. Naar schatting (2018) heeft Ecuador 17 miljoen inwoners.[4]

Geschiedenis

bewerken

Al lang voordat de Inca's zich in de 15e eeuw in het gebied vestigden bestonden er in Ecuador verschillende indiaanse culturen. De meesten van hen woonden aan de kust en in de hooglanden. De belangrijkste stammen waren de expansionistische Caracas aan de kust, en de vreedzamere Quitus in de hooglanden. De Caracas, onder leiding van hun hoofdman Shyri, veroverden uiteindelijk de macht over de Quitus. Samen gingen zij verder als de stam van de Shyris.

In de 15e eeuw vestigden de Inca's zich in Ecuador. Het hart van het Incarijk lag in Cuzco, waarvandaan het zich uitbreidde tot het noordwesten van Argentinië, het noorden van Chili en het zuiden van Ecuador. In 1529 stierf de Incaleider Huayna Capac. Anders dan gebruikelijk liet hij zijn rijk niet na aan een van zijn zoons, maar aan twee: Huáscar kreeg het zuiden, dat Cuzco als centrum had. En Atahualpa kreeg het noorden met het huidige Quito als centrum. Uiteindelijk wist Atahualpa Huascar gevangen te nemen. Atahualpa nam zijn intrek in Cajamarca (in het huidige Peru), omringd door een enorm leger.

In 1534 veroverden de Spaanse conquistadores, onder leiding van Francisco Pizarro Ecuador. Inca's die Atahualpa een kwaad hart toedroegen, hadden Pizarro naar Cajamarca geleid, waar hij Atahualpa gevangen wist te nemen. Zijn leger kreeg daardoor geen orders meer en wist niet meer wat te doen. De Spanjaarden vielen het leger bij verrassing aan. Tienduizenden Incasoldaten werden afgeslacht.

De Spanjaarden stichtten de stad Muy noble y muy leal ciudad de San Francisco de Quito (Zeer hoogstaande en zeer loyale stad van Sint Franciscus van Quito), de huidige hoofdstad Quito. In de periode die volgde vormden de Spaanse kolonisten de nieuwe elite. De inheemse bevolking werd door ziekten uitgedund, nadat zij door hard werken voor de Spaanse kolonisten ernstig verzwakt was geraakt.

 
Incaruïne in de provincie Cañar op 3200 meter hoogte

Quito groeide in 300 jaar tijd uit tot een stad van rond de 10.000 inwoners. Op 10 augustus 1809 ontstond in deze stad voor het eerst de roep om onafhankelijkheid van Spanje. In 1822 versloegen onafhankelijkheidsstrijders het Spaanse leger, en het land sloot zich vervolgens aan bij de republiek Groot-Colombia van Simón Bolívar. In 1830 viel die republiek uit elkaar, en werd Ecuador een onafhankelijke republiek.

De 19e eeuw kenmerkte zich door instabiliteit. Verschillende heersers volgden elkaar in snel tempo op. In 1860 lukte het de conservatieve Gabriel García Moreno, met hulp van de Katholieke Kerk, om de rust enigszins te herstellen. Aan het einde van die eeuw leefde de economie op, doordat de cacao een belangrijk exportproduct werd. Dit leidde tot een verhuizing van bewoners van de hooglanden naar de cacaoplantages aan de kust. Toen de behoefte aan cacao in de wereld weer afnam, leidde dat tot een nieuwe periode van politieke instabiliteit vanaf 1925.

Er kwamen verschillende dictatoriale regimes aan de macht, terwijl buitenlandse investeerders de Ecuadoraanse olie exploiteerden. De enorme rijkdommen aan olie die het land bleek te herbergen leidden ertoe dat er geen democratische regimes meer aan de macht kwamen,[bron?] totdat de olie-export weer afnam. In 1979 kwam er voor het eerst een democratische regering. Deze regering kampte vanaf het begin met een grote economische crisis, inflatie en groeiende schulden.

Sinds de jaren tachtig hadden verschillende presidenten bij hun aantreden tot doel de corruptie te bestrijden en de economie weer tot bloei te brengen. De meesten slaagden daar niet in. In april 2005 werd de recentste "staatsgreep" gepleegd, waarbij president Lucio Gutiérrez door het parlement werd afgezet en plaats moest maken voor zijn vicepresident Alfredo Palacio.

In 1973 trad Ecuador toe tot de OPEC. Op 31 december 1992 trok het land zich echter weer terug, omdat het de contributie niet kon of wilde betalen en omdat het de wens had om meer olie te produceren dan het OPEC-quotum toestond. In november 2007 trad het land wederom toe tot de OPEC.

Op 1 oktober 2010 werd de noodtoestand uitgeroepen nadat president Rafael Correa ontsnapte aan een ontvoeringspoging door opstandige politieagenten. In de hoofdstad Quito waren enkele dagen demonstraties tegen bezuinigingen op de politiesalarissen, waarbij het tot gewapend treffen tussen het leger en de rebellerende agenten kwam. Er waren ook plunderingen in Quito en Guayaquil.

Op 16 april 2016 vond er een zware aardbeving plaats, met de kracht van 7,8 op de momentmagnitudeschaal, waarvan het epicentrum dicht bij Muisne en Perdenales lag, net in de provincie Esmeraldas. 676 mensen vonden de dood en 16.600 mensen raakten gewond.

Tussen 2017 en 2021 was het presidentschap van Ecuador in handen van de linkse politicus Lenín Moreno. Hij werd in mei 2021 opgevolgd door de centrumrechtse Guillermo Lasso. Lasso trad af op 17 mei 2023 en schreef tussentijdse verkiezingen uit op 20 augustus 2023. Voorafgaande aan die verkiezingen was een onrustige periode waarin een van de presidentskandidaten Fernando Villavicencio werd vermoord. Geen van de kandidaten kreeg een meerderheid van stemmen zodat er op 15 oktober 2023 een tweede ronde werd gehouden. Deze werd met 52% van de stemmen gewonnen door de centrumrechtse Daniel Noboa.

Geografie

bewerken

Fysieke kenmerken

bewerken
 
Sinds 1999 is de vulkaan de Tungurahua weer actief. Regelmatig werpt hij rook en as tot 3 kilometer de lucht in.

De lengte van de landgrenzen is 2010 kilometer (590 km met Colombia, 1420 km met Peru). De kustlijn meet 2237 kilometer. De Chimborazo in de Andes is een 6310 meter hoge (dode) vulkaan en is het hoogste punt van het land. Het land heeft een totale oppervlakte van 283.560 km². Daarvan bestaat 257.217 km² uit land en 24.953 km² uit water.

Het land wordt in vier zones verdeeld: de kust (Costa), de Andes (Sierra), het Amazonebekken (Oriente) en de Galapagoseilanden.

De kust bestaat uit vruchtbare grond die voor landbouw wordt gebruikt. Het gebied bevindt zich slechts enkele meters boven de zeespiegel en bijgevolg zijn de temperaturen er hoog (tot 40 °C). In dit gebied ligt de grootste stad van het land: Guayaquil. De grootste in de Grote Oceaan uitmondende rivier van Zuid-Amerika, de Guayas, heeft hier haar monding.

De Andes loopt door het midden van het land van noord naar zuid. In het hooggebergte liggen de hoofdstad Quito en de derde stad Cuenca, op een hoogte van 2500 meter. Het klimaat is daar mild. In het gebergte liggen ook enkele vulkanen die een hoogte van 5000 tot 6000 meter bereiken. Een aantal daarvan is nog actief.

Het Amazoneregenwoud ligt in het oosten van het land. Het klimaat is er tropisch: warm en vochtig. De vele rivieren in dit gebied zijn allemaal vertakkingen van de Amazone.

De Galapagoseilanden worden als vierde zone van Ecuador beschouwd. Op deze eilanden hebben zich een unieke flora en fauna ontwikkeld.

Steden

bewerken

De hoofdstad is Quito. De grootste stad van het land is Guayaquil.

De steden met de meeste inwoners van Ecuador
(zonder hun metropolische regio)
# Stad Provincie Inwoners
1 Guayaquil Guayas 2 278 691
2 Quito Pichincha 1 607 734
3 Cuenca Azuay 329 928
4 Santo Domingo de los Colorados Santo Domingo de los Tsáchilas 270 875
5 Machala El Oro 231 260
6 Durán Guayas 230 839
7 Manta Manabí 217 553
8 Portoviejo Manabí 206 682
9 Loja Loja 170 280
10 Ambato Tungurahua 165 185
Aantallen volgens de census van 2010[5][6]

Enkele andere steden zijn:

Klimaat

bewerken
 
Kaart van Ecuador met de Klimaatclassificatie van Köppen

Er is een grote variatie in het klimaat, grotendeels bepaald door de hoogte. Het is het hele jaar door mild in de bergvalleien, met een vochtig subtropisch klimaat in de kustgebieden en regenwoud in de laaglanden. Van oost naar west gezien heeft het kustgebied van de Stille Oceaan een tropisch klimaat met een zeer nat regenseizoen. In de Andes-hooglanden heerst een gematigd klimaat en is het relatief droog en het Amazonebekken, aan de oostkant van de bergen, kent een tropisch regenwoudklimaat.

Bestuurlijke indeling

bewerken

Ecuador bestaat uit vier regio's en is onderverdeeld in 24 provincies. Een provincie is ingedeeld in kantons, die op hun beurt bestaan uit gemeenten.

Politiek

bewerken
 
Het presidentiële paleis

Ecuador is een republiek. Staatshoofd sinds 2023 is president Daniel Noboa.

Ecuador wordt bestuurd door een democratisch gekozen president. Hij wordt voor de periode van vier jaar gekozen en kan eenmaal herkozen worden. Als staatshoofd en hoofdregeringsfunctionaris is hij verantwoordelijk voor het openbaar bestuur waaronder de aanstelling van ministers en ambtenaren. De gouverneurs van de provincies en plaatselijke besturen, zoals burgemeesters, wethouders en raadsleden, worden rechtstreeks gekozen. De president van Ecuador oefent zijn macht uit vanuit het presidentiële Palacio de Carondelet in de hoofdstad Quito.

De nationale vergadering bestaat uit 137 afgevaardigden en worden ook voor een periode van vier jaar gekozen. Van alle afgevaardigden hebben 15 leden een nationale verantwoordelijkheid, verder heeft elke provincie recht op twee afgevaardigden en tot slot is er een afgevaardigde per 200.000 inwoners.

De huidige grondwet werd in 2008 bij referendum goedgekeurd.[7] Sinds 1936 is stemmen verplicht voor alle geletterde personen van 18-65 jaar, maar optioneel voor alle andere burgers.

Bevolking

bewerken

Bevolkingsgroepen en -spreiding

bewerken

De bevolking van Ecuador is etnisch divers. Het is moeilijk om de exacte aantallen en omvangen te bepalen, doordat niet alle bewoners zich hebben laten registreren en doordat het Instituto Nacional de Estadística y Censo del Ecuador (Nationaal Instituut voor de Statistiek en Bevolkingstellingen van Ecuador) de neiging heeft om de cijfers te flatteren ten gunste van de mestiezen, die inderdaad de grootste bevolkingsgroep zijn, al is het maar de vraag hoe groot.

Geschat wordt dat de mestiezen, mensen van gemengde Spaans-indiaanse afkomst, meer dan 65% van de bevolking uitmaken. De omvang van de indianen van de Andes wordt hevig betwist. Het Nationaal Instituut voor de Statistiek houdt het op een kleine 7% van de bevolking, maar volgens belangengroepen maken zij zeker 25% van de bevolking uit. Verder bestaat tussen de 7 en de 10% van de bevolking uit blanke afstammelingen van de Spanjaarden, en er zijn afstammelingen van Afrikaanse slaven die door de Spaanse kolonisten naar Ecuador waren gebracht. In de steden worden ook mensen van Arabische afkomst gevonden, voornamelijk immigranten uit Libanon en hun nazaten.

Oorspronkelijk woonde de bevolking voornamelijk in de centrale hooglanden, maar tegenwoordig wonen er evenveel mensen in de laaglanden aan de kust als in de hooglanden. Een verandering in de agrarische industrie was de belangrijkste oorzaak van de verhuizing naar de kust. In de 20e eeuw vond er ook migratie naar de grote steden plaats. Tegenwoordig woont 55% van de bevolking in steden. Drie procent van de bevolking van Ecuador woont in het Ecuadoraans deel van het Amazonebekken. Dit zijn voornamelijk indianen die, in afzondering van de rest van de bevolking, nog op traditionele wijze leven. In het Ecuadoraanse Amazonebekken zijn negen indianenstammen bekend (te weten de Quichua, Shuar, Achuar, Huaorani, Siona, Secoya, Shiwiar, Záparo en Cofan). Sinds de jaren 70 van de 20e eeuw hebben zich ook mestiezen in het Amazonebekken gevestigd, als gevolg van de olie-exploitatie. Dit had een snelle groei van de stad Nueva Loja (Lago Agrio) tot gevolg, alsmede een substantiële ontbossing en het uitsterven van de Tetete-indianen.

Migratie

bewerken

Ecuador werd in 2008 het eerste land ter wereld dat migratie als een grondrecht opnam in de grondwet. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken voert de naam Ministerio de Relaciones Exteriores y Movilidad Humana (MREMH - Sp. Ministerie voor Buitenlandse Betrekkingen en Menselijke Mobiliteit).[8] Volgens Artikel 40 van deze grondwet wordt het recht op migratie van personen erkend en zal geen mens worden geïdentificeerd of als illegaal worden beschouwd vanwege diens migratiestatus.[9]

Welvaart

bewerken

Ecuador is erin geslaagd om in 8 jaar tijd de armoede drastisch te doen dalen. In 2014 bedroeg dit cijfer 22,5% terwijl dit in 2006 nog 37,6% was.[10] Volgens het IMF heeft Ecuador de achtste grootste economie van Latijns-Amerika.[11]

Onderwijs en analfabetisme

bewerken

Het onderwijs is gratis en verplicht voor kinderen van 6 tot 14 jaar oud. In de praktijk verlaten veel kinderen de school echter al eerder. In de landelijke gebieden blijft slechts een derde van de kinderen tot het 12e levensjaar de school bezoeken. Slechts 10% van hen bezoekt vervolgens het middelbare onderwijs. Volgens de grondwet van 1979 moet de overheid 30% van haar inkomsten besteden aan onderwijs. In de praktijk wordt een veel kleiner percentage aan dat doel besteed. Toch voert de overheid programma's uit om het schoolbezoek te verbeteren en om analfabetisme terug te dringen. Het schoolbezoek groeit jaarlijks met 4,4%, hetgeen een snellere groei is dan de bevolkingsgroei.

De universiteiten zijn vrij toegankelijk. De academische standaarden zijn in de tweede helft van de 19e eeuw echter ernstig gedaald, door een grote groei van het aantal studenten en doordat politiek haar intrede deed in de universitaire wereld. De overheid werkt nu aan een systeem van nationale accreditatie van de universiteiten.

Natuur

bewerken

De natuur in Ecuador kreeg, via het Pachamama beginsel, in 2008 bescherming in de grondwet, een wereldprimeur in het milieurecht.[12][13] Enkele natuurgebieden:

Biosfeerreservaten (totaal 199.928 km²):

Bezienswaardigheden

bewerken
Zie de categorie Ecuador van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Ecuador.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ecuador&oldid=67794615"