Perdana Menteri India
Perdana Menteri India adalah pemimpin eksekutif Pemerintah India. Perdana menteri adalah ketua penasihat kepada presiden India dan ketua Majlis Menteri-menteri Kesatuan. Mereka boleh menjadi anggota salah satu daripada dua rumah Parlimen India - Lok Sabha (Rumah Rakyat) dan Rajya Sabha (Majlis Negara-negara); tetapi harus menjadi anggota parti politik atau gabungan, yang mempunyai majoriti di Lok Sabha.
| Perdana Menteri Prime Minister India | |
|---|---|
| Bhārata kē Pradhānamantrī भारत का प्रधानमन्त्री இந்தியப் பிரதமர் | |
 Logo Perdana Menteri India | |
 | |
| Pejabat Perdana Menteri Majlis Kesatuan Menteri Cawangan eksekutif Kerajaan India | |
| Jenis | Ketua kerajaan |
| Gelaran |
|
| Singkatan | PM |
| Anggota bagi | Majlis Kesatuan Menteri India  |
| Lapor kepada | |
| Bidang kuasa | India |
| Institusi | Pejabat Perdana Menteri, Research and Analysis Wing (en)  dan Majlis Kesatuan Menteri India |
| Kediaman | 7, Lok Kalyan Marg, New Delhi, Delhi, India |
| Pusat | Bangunan Sekretariat, Delhi, India |
| Penama | Ahli Parlimen Lok Sabha |
| Dilantik oleh | Presiden India Secara konvensyen, berdasarkan keupayaan pelantikan untuk memperoleh kepercayaan dalam Lok Sabha. |
| Tempoh jawatan | Atas budi bicara Presiden
|
| Surat cara pembentukan | Perkara 74 & 75, Perlembagaan India |
| Pelopor | Naib Presiden Majlis Eksekutif |
| Dibentuk | 15 Ogos 1947 |
| Pemegang pertama | Jawaharlal Nehru |
| Timbalan/naib | Timbalan Perdana Menteri |
| Gaji | |
| Senarai | Senarai Perdana Menteri india |
| Tapak web | pmindia   |
sunting · sunting di Wikidata | |
Asal usul dan sejarah
suntingSejak 1947, India telah mempunyai 14 perdana menteri. Dalam dekad-dekad awal, Kongres Kebangsaan India menguasai politik negara. Jawaharlal Nehru menjadi perdana menteri pertama pada 15 Ogos 1947 dan berkhidmat selama 17 tahun sehingga kematiannya pada Mei 1964. Selepas Nehru, Lal Bahadur Shastri mengambil alih dan mengetuai Perang India-Pakistan 1965, tetapi meninggal dunia akibat serangan jantung selepas menandatangani Deklarasi Tashkent.[2]
Kemudian, Indira Gandhi, anak perempuan Nehru, menjadi perdana menteri ketiga dan satu-satunya wanita yang pernah memegang jawatan itu. Dalam penggal pertama selama 11 tahun, beliau menasionalisasikan bank, menamatkan elaun diraja, dan mengetuai peristiwa penting seperti Perang India-Pakistan 1971, pembentukan Bangladesh, penyertaan Sikkim ke India (1975), serta ujian nuklear pertama India di Pokhran. Pada 1975, beliau mengisytiharkan darurat, menyebabkan pencabulan hak asasi manusia seperti pensterilan besar-besaran dan penahanan lawan politik.[3][4]
Selepas bantahan meluas, darurat ditamatkan pada 1977, dan pilihan raya umum diadakan. Parti Janata, gabungan parti pembangkang, menewaskan Kongres, dan Morarji Desai menjadi perdana menteri bukan Kongres pertama. Namun, ketidakstabilan dalam gabungan menyebabkan beliau meletak jawatan pada 1979. Charan Singh mengambil alih tetapi hanya berkhidmat 5 bulan, menjadikannya perdana menteri dengan tempoh paling singkat.
Pada 1980, Kongres kembali berkuasa dan Indira Gandhi menjadi perdana menteri buat kali kedua. Pada 1984, Operasi Blue Star, serangan tentera India ke atas militan Sikh di Kuil Emas, menyebabkan ribuan kematian. Akibatnya, pada 31 Oktober 1984, beliau dibunuh oleh pengawal peribadinya, Satwant Singh dan Beant Singh.
1984–1999
suntingSelepas pembunuhan Indira Gandhi, anak sulungnya, Rajiv Gandhi, yang berusia 40 tahun, mengangkat sumpah sebagai perdana menteri termuda pada 31 Oktober 1984. Dalam pilihan raya umum berikutnya, Kongres memenangi 401 daripada 552 kerusi Lok Sabha, jumlah tertinggi dalam sejarah India. Namun, skandal Bofors yang didedahkan oleh Vishwanath Pratap Singh menyebabkan beliau dipecat dari Kongres dan menubuhkan Janata Dal serta Pakatan Nasional dengan sokongan parti anti-Kongres.
Dalam pilihan raya 1989, Pakatan Nasional menang dengan sokongan luar daripada BJP dan Pakatan Kiri, dan V. P. Singh menjadi PM. Namun, selepas beliau menangkap pemimpin BJP, Lal Krishna Advani, BJP menarik sokongan, menyebabkan Singh kehilangan undi tidak percaya dan meletak jawatan. Chandra Shekhar kemudian menjadi PM dengan sokongan Kongres tetapi hanya bertahan sekejap sebelum Kongres menarik balik sokongan, menyebabkan kerajaan tumbang dan pilihan raya baru diadakan.
Pada 1991, Rajiv Gandhi dibunuh ketika berkempen, dan Kongres, dipimpin oleh P. V. Narasimha Rao, membentuk kerajaan minoriti. Rao, PM pertama dari India Selatan, melantik Manmohan Singh sebagai menteri kewangan dan memulakan liberalisasi ekonomi, membawa pertumbuhan pesat.
Selepas Rao, dalam tempoh 1996-1999, India mempunyai empat perdana menteri dalam tiga tahun—termasuk dua tempoh Atal Bihari Vajpayee, serta H. D. Deve Gowda (1996-1997) dan I. K. Gujral (1997-1998). Pada Mei 1998, kerajaan Vajpayee menjalankan ujian nuklear di Pokhran, menyebabkan sekatan ekonomi oleh negara Barat, tetapi India mendapat sokongan dari Rusia, Perancis, dan negara Teluk.
Pada 1999, India dan Pakistan menandatangani Deklarasi Lahore untuk memperbaiki hubungan. Namun, pada Mei 1999, perang Kargil berlaku, dan gabungan pemerintah Vajpayee kehilangan undi tidak percaya 269–270. Dalam pilihan raya Oktober 1999, gabungan NDA yang dipimpin BJP memenangi 299 daripada 543 kerusi Lok Sabha, membentuk kerajaan yang lebih stabil.
2000–sekarang
suntingSemasa pentadbiran Atal Bihari Vajpayee, ekonomi India terus berkembang hasil daripada liberalisasi ekonomi. Kerajaan beliau juga menekankan pembangunan infrastruktur, termasuk pelaksanaan Projek Pembangunan Lebuhraya Nasional (NHDP) dan Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana (PMGSY) bagi meningkatkan rangkaian jalan raya di seluruh negara. Vajpayee menjadi perdana menteri bukan Kongres pertama yang berjaya melengkapkan penggal penuh lima tahun sebelum bersara pada Mei 2004.
Dalam pilihan raya 2004, Kongres muncul sebagai parti terbesar dalam parlimen tergantung dan membentuk kerajaan melalui Pakatan Progresif Bersatu (UPA) dengan sokongan beberapa parti lain. Manmohan Singh dipilih sebagai perdana menteri pertama dari kalangan Sikh. Semasa kepimpinannya, ekonomi India mengekalkan momentum pertumbuhan dan kerajaan berjaya meluluskan Akta Jaminan Pekerjaan Luar Bandar Nasional 2005 serta Akta Hak untuk Maklumat 2005. India juga mengukuhkan hubungan antarabangsa dengan negara-negara seperti Afghanistan, Rusia, negara Teluk, dan Amerika Syarika, termasuk memeterai Perjanjian Nuklear India-AS. Dalam pilihan raya 2009, UPA terus mendapat mandat untuk mentadbir. Manmohan Singh menamatkan perkhidmatannya sebagai PM pada Mei 2014 selepas pilihan raya umum.
Dalam pilihan raya 2014, gabungan NDA yang dipimpin BJP memperoleh majoriti mutlak, dengan BJP menjadi parti pertama sejak 1984 yang memenangi majoriti dalam Lok Sabha. Narendra Modi, Ketua Menteri Gujarat ketika itu, dipilih sebagai perdana menteri pertama yang lahir selepas kemerdekaan India.
Pada pilihan raya 2019, Narendra Modi sekali lagi dipilih sebagai perdana menteri, dengan mandat yang lebih besar daripada tahun 2014. BJP dan NDA memperoleh kemenangan besar, menegaskan lagi sokongan rakyat terhadap kepimpinannya.
Gabungan parti
sunting| Parti | PMs | Jumlah Tahun di PMO | Name(s) | Pakatan politik | |
|---|---|---|---|---|---|
| Kongres Kebangsaan India | 6[a] | 54 Tahun | Jawaharlal Nehru, Lal Bahadur Shastri, Indira Gandhi, Rajiv Gandhi, P. V. Narasimha Rao dan Manmohan Singh[a] | ||
| Parti Bharatiya Janata | 2 | 16 Tahun | Atal Bihari Vajpayee dan Narendra Modi | NDA (Dari 1998) | |
| Janata Dal | 3 | 2 Tahun | Vishwanath Pratap Singh, H. D. Deve Gowda danInder Kumar Gujral | NF (1989–1990) UF (1996–1998) | |
| Janata Party | 1 | 2 tahun | Morarji Desai | JP | |
| Parti Janata (Sekular) | 1 | <1 tahun | Charan Singh | ||
| Parti Samajwadi Janata | 1 | <1 years | Chandra Shekhar | Sokongan luar daripada Kongres Kebangsaan India | |
Kerangka Perlembagaan dan Kedudukan Perdana Menteri
suntingPerlembagaan membayangkan satu sistem pemerintahan di mana presiden India adalah ketua negara; mengikut Perkara 53, dengan jawatan perdana menteri sebagai ketua Majlis Menteri-menteri yang bertanggungjawab membantu dan menasihati presiden dalam melaksanakan fungsi perlembagaan mereka. Untuk dikutip, Perkara 53, 74 dan 75 menyatakan seperti berikut:
Kuasa eksekutif Kesatuan hendaklah terletak pada presiden dan hendaklah dilaksanakan sama ada secara langsung atau melalui pegawai bawahan, mengikut Perlembagaan.
— Perkara 53(1), Perlembagaan India
Hendaklah ada sebuah Majlis Menteri-menteri dengan Perdana Menteri sebagai ketuanya untuk membantu dan menasihati presiden yang dalam menjalankan fungsinya hendaklah bertindak mengikut nasihat tersebut.
— Perkara 74(1), Perlembagaan India
Perdana Menteri hendaklah dilantik oleh Presiden dan Menteri-menteri lain hendaklah dilantik oleh Presiden atas nasihat Perdana Menteri.
— Perkara 75(1), Perlembagaan India
Seperti kebanyakan demokrasi berparlimen, tugas presiden kebanyakannya bersifat seremonial selagi kabinet dan badan perundangan mematuhi perlembagaan dan kedaulatan undang-undang. Perdana Menteri India adalah ketua kerajaan dan bertanggungjawab terhadap kuasa eksekutif. Tugas perlembagaan presiden adalah untuk memelihara, melindungi dan mempertahankan Perlembagaan dan undang-undang seperti yang dinyatakan dalam Perkara 60. Dalam Perlembagaan India, perdana menteri hanya disebut dalam empat perkara, iaitu Perkara 74, 75, 78 dan 366. Perdana menteri memainkan peranan penting dalam kerajaan India dengan menikmati majoriti sokongan di Lok Sabha.
Senarai Perdana Menteri India
sunting| No. | Nama | Gambar | Memasuki pejabat | Keluar pejabat | Lahir | Mati | Parti | Tahun pemilihan | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Jawaharlal Nehru | Fail:Jawahar Lal Nehru.jpg | 15 Aug 1947c | 27 May 1964 1 | 14 Nov 1889 | 27 May 1964 | Indian National Congress | 1951 1957 1962 | |
| 2 | Gulzarilal Nanda | 27 May 1964 | 9 Jun 1964 * | 4 Jul 1898 | 15 Jan 1998 | Indian National Congress | |||
| 3 | Lal Bahadur Shastri | 9 Jun 1964 | 11 Jan 1966 1 | 2 Oct 1904 | 11 Jan 1966 | Indian National Congress | |||
| 4 | Gulzarilal Nanda | 11 Jan 1966 | 24 Jan 1966 * | 4 Jul 1898 | 15 Jan 1998 | Indian National Congress | |||
| 5 | Indira Gandhi | 24 Jan 1966 2 c | 24 Mar 1977 | 19 Nov 1917 | 31 Oct 1984 | Indian National Congress | 1967 1971 | ||
| 6 | Morarji Desai | 24 Mar 1977 | 28 Jul 1979 4 | 29 Feb 1896 | 10 Apr 1995 | Janata Party | 1977 | ||
| 7 | Charan Singh | Fail:Charansing.jpg | 28 Jul 1979 | 14 Jan 1980 3 | 23 Dec 1902 | 29 May 1987 | Janata Party | ||
| 8 | Indira Gandhi | 14 Jan 1980 2 | 31 Oct 1984 1 | 19 Nov 1917 | 31 Oct 1984 | Indian National Congress | 1980 | ||
| 9 | Rajiv Gandhi | 31 Oct 1984 c | 2 Dec 1989 | 20 Aug 1944 | 21 May 1991 | Indian National Congress (Indira) | 1984 | ||
| 10 | Vishwanath Pratap Singh | Fail:V P Singh.jpg | 2 Dec 1989 | 10 Nov 1990 3 | 25 Jun 1931 | 27 Nov 2008 | Janata Dal National Front |
1989 | |
| 11 | Chandra Shekhar | 10 Nov 1990 | 21 Jun 1991 | 1 Jul 1927 | 8 Jul 2007 | Samajwadi Janata Party National Front |
|||
| 12 | P. V. Narasimha Rao | Fail:P V Narasimha Rao.jpg | 21 Jun 1991 c | 16 May 1996 | 28 Jun 1921 | 23 Dec 2004 | Indian National Congress | 1991 | |
| 13 | Atal Bihari Vajpayee | Fail:Vajpayee.jpg | 16 May 1996 | 1 Jun 1996 3</sup> | 25 Dec 1924 | Masih hidup | Bharatiya Janata Party | 1996 | |
| 14 | H. D. Deve Gowda | Fail:H D Devegauda.jpg | 1 Jun 1996 | 21 Apr 1997 3 | 18 May 1933 | Masih hidup | Janata Dal United Front |
||
| 15 | Inder Kumar Gujral | Fail:I K Gujaral.jpg | 21 Apr 1997 | 19 Mar 1998 | 4 Dec 1919 | Masih hidup | Janata Dal United Front |
||
| 16 | Atal Bihari Vajpayee | Fail:Vajpayee.jpg | 19 Mar 1998 c | 22 May 2004 | 25 Dec 1924 | Masih hidup | Bharatiya Janata Party National Democratic Alliance |
1998 1999 | |
| 17 | Dr. Manmohan Singh | 22 Mei 2004c | 26 Mei 2014 | 26 Sep 1932 | Masih hidup | Indian National Congress United Progressive Alliance |
2004 2009 |
||
| 16 | Narendra Modi | 26 Mei 2014 | Kini | 17 September 1950 | Masih hidup | Bharatiya Janata Party National Democratic Alliance |
2014 |
Pautan luar
sunting- Perdana Menteri India (Tapak rasmi) (dalam bahasa Inggeris)
- Bekas Perdana Menteri India (Tapak rasmi) (dalam bahasa Inggeris)
- ^ a b as per Section 3 of "The Salaries and Allowances of Ministers Act 1952 and the rules made thereunder" (PDF). Ministry of Home Affairs. Dicapai pada 28 January 2019.
- ^ Biswas, Soutik (27 August 2009). "Was Mr Shastri murdered?". BBC. Dicapai pada 4 April 2018.
- ^ Emma, Tarlo (2001). Unsettling memories: narratives of the emergency in Delhi. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0520231207. OCLC 46421940.
- ^ Jaitley, Arun (5 November 2007). "A tale of three Emergencies: real reason always different". The Indian Express. OCLC 70274541. Dicapai pada 4 April 2018.
Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "lower-alpha", tetapi tiada tag <references group="lower-alpha"/> yang berpadanan disertakan